19 Temmuz 2019 tarihli 1. Mükerrer Resmi Gazete'de 7186 Sayılı Gelir Vergisi Kanunu ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun yayımlandı ve başta vergi kanunları olmak üzere birçok kanunda değişiklik yapıldı.​ 7186 Sayılı Kanun'la yapılan en önemli düzenlemelerden birisi de daha önce birçok kez uygulamaya konulan ve "Varlık Barışı" olarak da adlandırılan yurtiçi ve yurt dışında yer alan varlıkların beyan edilerek milli ekonomiye kazandırılmasına ilişkin yapılan düzenleme oldu. İlgili düzenleme Gelir Vergisi Kanunu'na eklenen 90 Numaralı Geçici Madde ile yapıldı.

Uygulama Nasıl Olacak?

Yurt dışında bulunan para, altın, döviz, menkul kıymet ve diğer sermaye piyasası araçları ile Türkiye'de bulunan ancak kanuni defter kayıtlarında yer almayan para, altın, döviz, menkul kıymet ve diğer sermaye piyasası araçları ile taşınmazlar uygulama kapsamında olacaktır. Bu kapsamda yazımızın bu bölümünde uygulamayı yurt dışında bulunan varlık ve yurt içinde bulunan varlıklar açısından ayrı ayrı değerlendirmek uygun olacaktır.

1) Yurt Dışında Bulunan Para, Altın, Döviz, Menkul Kıymet ve Diğer Sermaye Piyasası Araçları

Yurt dışında bulunan para, altın, döviz, menkul kıymet ve diğer sermaye piyasası araçlarını 31.12.2019 tarihine kadar Türkiye'deki banka veya aracı kuruma bildiren gerçek ve tüzel kişiler, söz konusu varlıkları serbestçe tasarruf edebilecekler. Banka ve aracı kurumlar ise bildirilen varlıklara ilişkin olarak %1 oranındaki hesaplanan vergi, bildirimin yapıldığı ayı izleyen ayın 15'inci günü akşamına kadar vergi sorumlusu sıfatıyla bir beyanname ile bağlı bulunan vergi dairesine beyan edilip, ödenecektir. Bildirilen veya beyan edilen varlıklar nedeniyle hiçbir suretle vergi incelemesi ve vergi tarhiyatı yapılmayacaktır. Bu hükümden faydalanılabilmesi için bildirilen veya beyan edilen tutarlara ilişkin tarh edilen verginin vadesinde ödenmesi ve bildirimi yapılan varlıkların, bildirimin yapıldığı tarihten itibaren 3 ay içinde Türkiye'ye getirilmesi veya Türkiye'deki banka ya da aracı kurumlarda açılacak bir hesaba transfer edilmesi şarttır. Gerçek ve tüzel kişiler bu varlıkları yurt dışında bulunan banka veya finansal kurumlardan kullanılan ve 19.07.2019 tarihi itibarıyla kanuni defterlerde kayıtlı olan kredilerin en geç 31.12.2019 tarihine kadar kapatılmasında kullanılabilir. Bu durumda defter kayıtlarından düşülmesi kaydıyla, borcun ödenmesinde kullanılan varlıklar için Türkiye'ye getirilme şartı aranmamaktadır. Kanunun yürürlük tarihi olan 19.07.2019 itibarıyla kanuni defterlerde kayıtlı olan sermaye avanslarının, yurt dışında bulunan para, altın, döviz, menkul kıymet ve diğer sermaye piyasası araçlarının bu maddenin yürürlüğe girmesinden önce Türkiye'ye getirilmesi suretiyle karşılanması halinde, söz konusu avansların defter kayıtlarından düşülmesi kaydıyla uygulamadan yararlanılabilecektir. Vergi Usul Kanunu uyarınca defter tutan mükellefler, Türkiye'ye getirilen varlıklarını, dönem kazancının tespitinde dikkate almaksızın işletmelerine dâhil edebilecekleri gibi aynı varlıkları vergiye tabi kazancın ve kurumlar için dağıtılabilir kazancın tespitinde dikkate almaksızın işletmelerinden çekebileceklerdir.

2) Yurtiçinde Bulunan Para, Altın, Döviz, Menkul Kıymet Ve Diğer Sermaye Piyasası Araçları İle Taşınmazlar

Türkiye'de bulunan ve gelir veya kurumlar vergisi mükelleflerince sahip olunmakla beraber kanuni defter kayıtlarında yer almayan para, altın, döviz, menkul kıymet ve diğer sermaye piyasası araçları ile taşınmazlar, 31.12.2019 tarihine kadar vergi dairelerine beyan edilerek, yine aynı tarihe kadar dönem kazancının tespitinde dikkate alınmaksızın kanuni defterlere kaydedilebilecektir. Söz konusu varlıklar vergiye tabi kazancın ve kurumlar için dağıtılabilir kazancın tespitinde dikkate alınmaksızın işletmeden çekilebilecektir. Uygulama kapsamında beyan edilen taşınmazların ayni sermaye olarak konulmak suretiyle işletme kayıtlarına alınması halinde, sermaye artırım kararının beyan tarihi itibarıyla alınmış olması ve söz konusu kararın beyan tarihini izleyen 10'uncu ayın sonuna kadar ticaret siciline tescil edilmesi kaydıyla, uygulama hükümlerinden faydalanılabilir. Vergi dairelerine beyan edilen varlıkların değeri üzerinden yurtdışı varlıkların getirilmesinde olduğu gibi %1 oranında vergi tarh edilir ve bu vergi, tarhiyatın yapıldığı ayı izleyen ayın sonuna kadar ödenir. Bildirilen veya beyan edilen varlıklar nedeniyle hiçbir suretle vergi incelemesi ve vergi tarhiyatı yapılmayacaktır. Bunun için bildirilen veya beyan edilen tutarlara ilişkin tarh edilen verginin vadesinde ödenmesi şarttır.

Uygulama Kapsamında Ödenecek Tutarlar Nasıl Dikkate Alınacak?

Uygulama kapsamında ödenen vergiler, gelir ve kurumlar vergisi matrahının tespitinde gider olarak dikkate alınamayacak ve başka bir vergiden mahsup edilemeyecektir. Türkiye'ye getirilen veya kanuni defterlere kaydedilen varlıkların elden çıkarılması durumunda zarar oluşması halinde, oluşan zarar gelir veya kurumlar vergisi uygulaması bakımından gider veya indirim olarak kabul edilmez.

Varlık Barışı Uygulaması Hangi Tarihten İtibaren Geçerli ve Ne Zaman Sona Erecek?

Varlık Barışı Uygulaması 7186 Sayılı Kanun'un yürürlük tarihi olan 19.07.2019 tarihinden itibaren geçerli hale geldi. Bunun yanında hem yurt dışında bulunan varlıkların Türkiye'deki banka veya aracı kuruma bildirimi, hem de Türkiye'de bulunan varlıkların vergi dairelerine beyanı ise 31.12.2019 tarihine kadar yapılabilecektir. Ancak 7186 Sayılı Kanun'la Gelir Vergisi Kanunu'na eklenen geçici 90.madde, Cumhurbaşkanı'na bu maddede yer alan süreleri bitim tarihlerinden itibaren altı aya kadar uzatma konusunda; Hazine ve Maliye Bakanlığı'na ise uygulamaya ilişkin usul ve esasları belirleme konusunda yetki veriyor. Bu doğrultuda 31.12.2019 tarihinde sona erecek uygulama gerek görülmesi halinde Cumhurbaşkanı'nın onayı doğrultusunda 30.06.2020 tarihine kadar uzatılabilecektir. Yeni Varlık Barışı Uygulamasının Daha Önceki Uygulamalarından Farkı Var Mı? Varlık Barışı uygulaması daha önce farklı kanunlar altında düzenlenerek birçok kez uygulamaya konulmuş olup, 19.06.2019 tarihinden itibaren geçerli olan yeni uygulama önceki uygulamalardaki aynı düzenlemeleri içeriyor. Bir önceki uygulamayı barındıran 7143 Sayılı Kanun'da, bildirilen ya da beyan edilen varlıklar üzerinden %2 oranında vergi hesaplanırken, yeni uygulamada vergi oranı eski oranın yarısı olan %1 olarak uygulanıyor.

Sorumlu Vergicilik Bakışıyla…

Daha önce farklı kanun düzenlemeleri ile uygulanan ve son olarak 31 Mayıs 2019'da sona eren "Varlık Barışı" uygulaması 1,5 aylık bir aranın ardından tekrar mevzuattaki yerini aldı. Vergi uygulamasında kayıt altında olmayan varlıklar ve bu varlıklar üzerinden elde edilen gelirler mükellefler açısından önemli bir risk unsuru oluşturuyor. Bu doğrultuda son yıllarda mükellefler lehine fırsat olarak addedilen "Varlık Barışı" uygulaması, bu riskin bertaraf edilmesi adına önemli bir unsur haline geldi. ​ Yürürlüğe giren ve girecek olan vergi konularındaki otomatik bilgi değişimi anlaşmaları sayesinde özellikle yurt dışında bulunan ve kayıt altında olmayan varlıklara ilişkin bilgiye ulaşma imkanı çok kolay hale gelecektir. Bu doğrultuda 7186 Sayılı kanunla getirilen "Yeni Varlık Barışı" uygulaması da önemli bir fırsattır. Bildirilen ya da beyan edilen varlıklar üzerinden bir önceki düzenlemede hesaplanan %2'lik verginin %1 olarak uygulanması da bildirim ve beyanın getireceği mali külfetler açısından da önemli bir avantaj olarak karşımıza çıkıyor.