Bugün 31 Mayıs 2022 tarihli Resmi Gazetede yayımlanan 538 no.lu VUK Genel Tebliği ile internet ortamında yayımlanan ilanlarla ilgili olarak Gelir İdaresi Başkanlığı’na bildirim zorunluluğu getirildi.  VUK 149 uncu madde de yer alan Devamlı Bilgi Verme zorunluluğu kapsamına alınana internet ilanlarının, vergilendirmeye ilişkin olaylar kapsamında bu bilgileri derleme ve kullanma amacına dayanmaktadır.

Peki bilgileri kimler vermek zorunda?

Yayımlanan söz konusu bu tebliğ ile taşınır ve taşınmazlar ile mal ve hizmetlerin alınması, satılması veya kiralanmasının temin edilmesine yönelik olarak verilen ilanların yayımlanmasına aracılık eden;

-          Aracı hizmet sağlayıcıları,

-          Sosyal ağ sağlayıcıları ile

-          Yer sağlayıcıları

Dolayısıyla aracı hizmet sağlayıcı, sosyal ağ sağlayıcı ve yer sağlayıcıların kimler olduğunun tanımlanması önem arz ediyor. Tebliğin 3 üncü maddesine baktığımızda bazılarını burada tanımlandığını görüyoruz. Buna göre;

Aracı hizmet sağlayıcı: 6563 sayılı Elektronik Ticaretin Düzenlenmesi Hakkında Kanunda tanımlanan başkalarına ait iktisadi ve ticari faaliyetlerin yapılmasına elektronik ticaret ortamını sağlayan gerçek ya da tüzel kişiyi olarak tanımlanmış.

Elektronik Ticaretin Düzenlenmesi Hk Kanuna baktığımızda ise; e-ticaretin; fiziki olarak karşı karşıya gelmeksizin, elektronik ortamda gerçekleştirilen çevrim içi iktisadi ve ticari her türlü faaliyeti; Hizmet sağlayıcı ise,  Elektronik ticaret faaliyetinde bulunan gerçek ya da tüzel kişileri, yine Aracı hizmet sağlayıcıların ise; yukarıda tebliğ açıklamalarında da belirtildiği üzere,  Başkalarına ait iktisadi ve ticari faaliyetlerin yapılmasına elektronik ticaret ortamını sağlayan gerçek ve tüzel kişileri kapsadığı belirtilmektedir. Burada başkalarının mal ve hizmet satışına aracılık eden online alışveriş siteleri, gayrimenkul alım-satım ve kiralamalarına aracılık eden siteler, online pazar yerleri örnek olarak verilebilir.

Sosyal Ağ Sağlayıcı ise Tebliğ’de 5651 sayılı İnternet Ortamında Yapılan Yayınların Düzenlenmesi ve Bu Yayınlar Yoluyla İşlenen Suçlarla Mücadele Edilmesi Hakkında Kanunun 2 nci maddesinde tanımlanan sosyal etkileşim amacıyla kullanıcıların internet ortamında metin, görüntü, ses, konum gibi içerikleri oluşturmalarına, görüntülemelerine veya paylaşmalarına imkân sağlayan gerçek veya tüzel kişiler olarak tanımlanmıştır. Burada facebook, instagram, twitter gibi sosyal mecralar gibi en bilinen ve benzeri şekilde faaliyet gösteren sanal sosyal ortamları sayabiliriz. 5651 Sayılı Kanuna ilişkin Yönetmeliğe göre; Türkiye’den günlük erişimi bir milyondan fazla olan yurt içi veya yurt dışı kaynaklı sosyal ağ sağlayıcıları, Türkiye’deki kullanıcıların verilerini Türkiye’de barındırma yönünde gerekli tedbirleri almak zorundadır.

Yer Sağlayıcılar ise; İngilizce ifadesiyle “web hosting/provider”  olarak ifade edilen ve yine aynı Tebliğde 5651 sayılı Kanunun 2 nci maddesinde tanımlanan ve hizmet ve içerikleri barındıran sistemleri sağlayan veya işleten gerçek veya tüzel kişiler olarak tanımlanmakta olup, burada veri merkezleri, internet hizmet sağlayıcıları (ISP) vb kuruluşları örnek olarak vermek mümkün. Yer sağlayıcıların 5651 sayılı Kanuna ilişkin yönetmelikle de belirlendiği üzere, yer sağladığı hizmetlere ilişkin trafik bilgilerini bir yıldan az ve iki yıldan fazla olmamak üzere yönetmelikte belirlenecek süre kadar saklamakla ve bu bilgilerin doğruluğunu, bütünlüğünü ve gizliliğini sağlamakla yükümlüdür.

Bildirim kapsamındaki “İlan”dan ne Anlamalı?

Konuyla ilgili olarak Tebliğin 4 üncü maddesinde hangi bilgilerin sürekli olarak GİB’e bildirilmesi gerektiğini açıklıyor. Buna göre; menkul ve gayrimenkuller ile mal ve hizmetlerin alınması, satılması veya kiralanmasının temin edilmesine yönelik olarak verilen İLAN’lar bildirim kapsamına girmektedir.

Ancak “İLAN” ın ne olduğu tebliğde tanımlanmamıştır. TDK'ya göre “ilan” kelimesi kullanıldığı yere göre iki farklı anlama gelmektedir. İlk Anlamı;  Yazılı ya da sözlü açıklama yani duyuru, ikinci Anlamı ise açıkça bildirme açıkça duyurma yani gizli bir şeyi herkese duyurma şeklindedir . Dolayısıyla, ilan vermek, satış yapmak ya da kamuoyunu bilgilendirmek adına duyuru yapmak anlamına gelmektedir.  Bu anlamda ilan ve reklam kavramları bazen iç içe olabilir.

Reklam ise; yine TDK’ya göre, yine iki şekilde kullanılmaktadır. İlk olarak reklam; Bir şeyi halka tanıtmak, beğendirmek ve böylelikle sürümünü sağlamak için denenen her türlü yol. İkincisi ise; Bu amaç için kullanılan yazı, resim, film vb. Dolayısıyla, ilan ile TDK’nın reklamın ikinci anlamı birbirine oldukça yakındır.

Sonuç olarak 538 no.lu VUK kapsamında bir menkul veya gayrimenkul malın veya hizmetin alımı, satımı veya kiralanmasını sağlamak üzere yapılan ürünün özelliklerini, fiyatını, teslim şartlarını vb bilgilendirmeleri tebliğ kapsamındaki “İLAN” tanımı kapsamında değerlendirebiliriz diye düşünüyoruz. Buna en iyi örnek olarak haliyle satılık ve kiralık ev ve işyeri ilanları, taşıt ilanları, internet üzerinden satılmak üzere e-ticaret sitelerinde gösterilen eşya ve ürün ilanları, yine hizmet alım ve satımına ilişkin hizmetin şartlarını, fiyatını vb özelliklerini gösteren ilanlar gösterilebilir.

İlanlara ilişkin hangi bilgiler bildirilmeli ne zamana kadar GİB e bildirilmeli ?

Yukarıda ilan ifadesinin kapsamının oldukça geniş olduğunu belirttik. Söz konusu ilanların yayımlanmasına aracılık eden aracı hizmet sağlayıcıları, sosyal ağ sağlayıcıları ile yer sağlayıcılar takvim yılının birer aylık süreleri içerisinde gerçekleştirmiş oldukları söz konusu işlemlere ilişkin olarak;

·         Verilen hizmetin sağlandığı internet adres veya adreslerini,

·         Hizmet verilen gerçek ya da tüzel kişilere ait ad soyad/unvan, TCKN/YKN/VKN bilgileri ile işyeri adres bilgilerini,

·         Hizmet verilenler adına gerçekleştirilen taşınır, taşınmaz, mal ve hizmet satış/kiralama işlemlerine ilişkin her bir tahsilat veya satış işlemi tutarı ve tarihi ile tahsil edilen tutarların aracılık hizmeti verilenlere ödenmesine ilişkin banka hesap bilgilerini,

·         Başkanlık tarafından belirlenecek diğer bilgileri,

Elektronik ortamda aynı Tebliğin 5 inci maddesinde açıklanan BTRANS yöntemiyle GİB sistemlerine bildirmek zorundadır. Bu da açık bir şekilde aracı hizmet sağlayıcılara, sosyal ağ sağlayıcılara ve yer sağlayıcılara hizmet sağlayıcılarda ilave bilgi temin etmesi anlamına geliyor.

Bildirim sorumluları, bilgileri nasıl temin edecek?

Tebliğin 4 üncü maddesinde açıklandığı üzere; Aracı hizmet sağlayıcıları, sosyal ağ sağlayıcıları ile yer sağlayıcılar üzerinden ilan verenler, verdikleri ilanlara yönelik olarak söz konusu sağlayıcıların bu madde kapsamında Başkanlığa bildirmek zorunda olduğu bilgileri bunlara vermek zorundadırlar. Verilen ilanın konusu olan taşınır, taşınmaz, mal veya hizmetlerin mülkiyetinin ilan veren dışındaki bir gerçek veya tüzel kişiye ait olması durumunda, mülkiyet sahibine ilişkin bilgilerin de aracı hizmet sağlayıcıları, sosyal ağ sağlayıcıları ile yer sağlayıcılara bildirilmesi zorunludur.

Ayrıca; aracı hizmet sağlayıcıları, sosyal ağ sağlayıcıları ile yer sağlayıcılar kendilerine yukarıdaki kapsamda bildirimde bulunmayan ilan verenlere ilişkin bilgileri bu Tebliğin 5 inci maddesinde belirtilen yöntemle yani BTRANS aracılığı ile GİB e bildirecektir.

Bilgilerin formatı nasıl olmalı?

Bu Tebliğe göre sürekli bilgi verme yükümlülüğü getirilenlerin bildirmesi gereken bilgilere ilişkin veri format ve standardı GİB tarafından BTRANS aracılığıyla duyurulacak ve bilgiler bu Sistem üzerinden GİB bildirilecektir. O nedenle bildirim öncesi yapılan duyuruları takip etmek gerekiyor.

Ayrıca, aracı hizmet sağlayıcıları, sosyal ağ sağlayıcıları ile yer sağlayıcıların ilk kez bildirim yapılacak tarihten önce BTRANS’ın kullanımına ilişkin başvurularını tamamlamaları zorunlu tutulmuş.

Sürekli Bilgi Verenlerin sorumluluğu ve cezai yaptırım nedir?

İlan verenler, aracı hizmet sağlayıcıları, sosyal ağ sağlayıcıları ile yer sağlayıcıların bu Tebliğ kapsamında bildirmek zorunda oldukları bilgileri bunlara temin etmek zorunda olduğu gibi bu bilgilerin doğruluğundan da sorumludurlar. Ayrıca bu bilgileri GİB’in belirlemiş olduğu format, standart ve bildirim yöntemine uygun olarak bildirmek zorunludur. Belirlenen format, standart ve bildirim yöntemi haricinde bildirilen bilgiler kabul edilmeyecek ve bildirim yapılmamış sayılacaktır. Ayrıca bu bilgilerin 213 sayılı Kanunun defter, kayıt ve belgeler için öngördüğü muhafaza süreleri içerisinde elektronik ortamda saklanması ve istenildiğinde elektronik araçlar ve ortamlar vasıtası ile ibraz edilmesi gerekiyor.

Tebliğe göre bildirilmesi gereken bilgileri bildirmeyen, eksik veya yanıltıcı bildirimde bulunanlar ile bu Tebliğle getirilen zorunluluklara uymayanlar hakkında 213 sayılı Kanunun ilgili ceza hükümleri tatbik olunacağı belirtilmiştir. Burada zikredilen ceza ise VUK Mük. 355 inci maddesi kapsamında cezai işlem uygulanmaktadır.

İlk bildirim ne zaman yapılacak?

Tebliğ kapsamında sürekli bilgi verme yükümlülüğü getirilenler, ilk bildirimlerini ilk kez 2022 Haziran ayında verilen ilanlara ilişkin olarak 1/8/2022 tarihine kadar Başkanlığa yapmak zorundadır. Ayrıca bu Tebliğ kapsamında sürekli bilgi verme yükümlülüğü getirilenlerin bu Tebliğin yayımlandığı tarih itibarıyla yayında olan ilanlar ile bu Tebliğin yayımlandığı tarihten 31/5/2022 tarihine kadar (bu tarih dâhil) ilk kez verilen ilanlara (bunlardan bu Tebliğin yayımlandığı tarihten 31/5/2022 tarihine kadar yayından kaldırılanlar ile 2022 Haziran ayında yayını devam eden veya yayından kaldırılanlar dâhil) ilişkin bildirimi 31/8/2022 tarihine kadar yapmaları gerekmektedir. 

Tebliğ 31/5/2022 tarihinde yayınlandığı için Tebliğin 7/2 maddesindeki bu açıklamayı, tebliğin yayımlandığı tarih olan 31 Mayıs 2022 itibariyle yayında olan ilanlar ve yine 31 Mayıs 2022 tarihinde (bugün)  ilk defa verilen ve Haziran ayında yayını devam eden ilanlar ile 31 Mayıs tarihinde verilen ve aynı gün yayından kaldırılan ilanlara ilişkin bildirimin 31 Ağustos 2022 tarihine kadar yapılması gerekir şeklinde anlamak doğru olur kanaatindeyiz.

Bu nedenle sürenin kısıtlı olduğu dikkate alındığında gerekli tedbirlerin hızlıca alınması önem arz ediyor.

Sorumlu vergicilik bakışıyla, kayıt işlemlerin önlenmesi, böylece haksız rekabetin ve haksız kazançların önlenmesi hem toplumun genel adaleti hem de Anayasa’nın 73 üncü maddesi kapsamında yer alan vergi adaleti açısından önemli. Bakanlığın yayınlamış olduğu bu tebliğ ile de özellikle internet üzerinden verilen ilanların GİB e sürekli bildirimi zorunlu hale getiriliyor. Bu kapsamda bilgi verme zorunda kalanlar gerekli bilgileri hizmet sağlayıcılardan toparlanması haliyle kolay olmayacaktır. Ancak Tebliğ ile GİB’e bildirimlerin süresinin uzatılması, kapsam vb konularda yetki vermiş durumda. Dolayısıyla, ilk defa bildirim yapılacağı için “İLAN” ifadesinden ne anlaşılması gerektiği tam net değil.. Ancak önerimiz her türlü mal ve hizmet fiyat ve özelliklerini tanıtıldığı bir formatın ilan ifadesi ile örtüşeceğini ve bildirim zorunluluğu olduğunu düşünüyoruz. Diğer taraftan toplanan bilgilerin Bakanlıkça risk analizine tabi tutularak vergi kaybı olup olmadığı araştırılacaktır. Fiili olarak ilanlara ilişkin gerçekleşme fiyatlarının tespitinin ve bildiriminin aracı hizmet sağlayıcıları, sosyal aracıları ve yer sağlayıcı hizmeti veren şirketleri zorlayacağı açık. Bu nedenle internet ortamında satılan tüm ürün ve hizmetlerlerin bildirimi yerine özellikle kayıtdışılığın yüksek olduğu alanlara odaklanarak bu alanlara ilişkin bilgilerin sürekli bildirimine ilişkin bir belirleme yapılması bildirim yükümlülüğünün etkinliğini artıracağını düşünüyoruz.