Enflasyon Muhasebesinin Transfer Fiyatlandırmasına olası etkileri

Sene sonuna yaklaşırken kurumların Vergi Usul Kanunu(VUK)mükerrer 298. madde ve ilgili uygulamalarına göre yapmak zorunda oldukları enflasyon muhasebesi hazırlıkları tüm hızıyla devam etmekte. Enflasyon muhasebesi ile yüksek enflasyonun mali tablolar üstüne yarattığı etkilerin arındırılması amaçlanmakta. Aslında söz konusu etki 2021 ve 2022 finansallarında da mevcut idi. Özellikle 2022 yılında fiyatların TL bazında yükselmesine rağmen özellikle stoklar gibi parasal olmayan değerlenin enflasyon muhasebesi uygulamasının 2023 sonuna ertelenmesi nedeniyle aynı bazda kalması nedeniyle yüksek karlar oluştu.  Bilançoda kayıtlı stok bedelinin aynı kalması yansıra Grup Şirketlerinden ithal edildiği durumlarda özellikle TL alım fiyatlarının aynı oranlarda artmaması nedeniyle karlılık daha da arttı.  Şirketler de söz konusu durumu transfer fiyatlandırması kuralları çerçevesinde tekrar değerlendirilip mümkün olması durumunda gerekli düzeltmeleri gerçekleştirdi.

2023 yılında 2021 ve 2022 yıllarında farklı olarak enflasyon muhasebesi uygulanacak ve bilançoda yer alan parasal olmayan değerler enflasyon düzeltmesine tabi tutulacak.  Düzeltme sonucu oluşan farklar gelir ya da gider unsuru olarak dikkate alınmayıp "Geçmiş Yıllar Karları ya da Zararları Hesabı”na aktarılacak.

Dolayısıyla transfer fiyatlandırması açısından değerlendirildiğinde; 2023 yılında da yüksek enflasyon nedeniyle oluşan düzeltici farkların gelir tablosuna etkisini görmeyeceğiz. Transfer fiyatları ile oldukça ilgili olan stoklar; endekslenmiş değerleri üzerinden 2023 dönem sonu bilançosunda ve 2024 hesap dönemi açılış bilançosunda yer alacak.  Özellikle karlılık esaslı transfer fiyatlandırması yöntemleri kullanan mükelleflerin; sene sonu stoklarında yer alan ve kayıtlı değeri yükselmiş stoklarını 2024 yılında satışlarında hedeflemiş oldukları karlılıkları yakalayıp yakalayamayacağını kontrol etmeleri gerekecektir. Aynı şekilde Grupların 2023 yılı için hem satılan hem de halen stokta yer alan tüm stok fiyatlarını içerecek bir düzeltme yapması durumunda; transfer fiyatlandırması düzeltme tutarı hesaplanırken; stok değerlerinin enflasyon düzeltmesine tabi değer mi yoksa endekslenmemiş maliyet mi olacağı da üzerine durulması gereken konulardan biridir.

2024 yılında enflasyon muhasebesi şartlarının taşınması durumunda; yapılacak enflasyon düzeltmesi sonuçları kar/zarar hesaplarına aktarılacak. Bu durumda yine karlılık esaslı transfer fiyatlandırması yöntemleri kullanan mükelleflerin hedefledikleri kar düzeyi göstergelerinin ( Faaliyet Kar Marjı ya da Vergi Öncesi Kar ya da diğer) hesabında; enflasyon farkı kar/zarar tutarının nasıl dikkate alınacağının da analiz edilmesi gerekecek. 2024 yılı Grup için alım ya da satış fiyatlarının bütçeleri oluşturulurken de transfer fiyatlarının; enflasyon muhasebesi farklarının tamamının ya da bir kısmının dikkate alınması suretiyle belirlenmesi gündeme gelebilecektir.

Aynı zamanda, yüksek enflasyon nedeniyle transfer fiyatlarını gerek döviz gerekse TL cinsinden arttıran Grupların da enflasyon muhasebesi uygulaması ile mevcut fiyatların Şirketleri; hedefledikleri karlılıktan uzaklaştırıp uzaklaştırmadığını ve düşük kar ya da zarar oluşması durumunda transfer fiyatlarında bu sefer azaltmaya gidip gidilmeyeceğini ve bu değişikliklerin gümrük vergilerine etkilerini de araştırmaları gerekecektir.

Özetle, enflasyon muhasebesinin transfer fiyatlandırmadı uygulamalarına etkilerinin de vergi ajandalarında yerini alması önemli olup, gerekli analizlerin yapılmasını tavsiye etmekteyiz.