Enflasyon Düzeltmesi Ar-Ge/Tasarımcılara “Gece Gece İcat Çıkarma” Der Gibi!

İnovasyon, yeni fikirleri (ürün, metot veya hizmet gibi) değer yaratan çıktılara dönüştürme sürecidir. Bu sürecin ilk basamağı, kıvılcımın ilk ayağı inovasyon sürecini başlatması bakımından yeni ve yaratıcı fikirlerin ortaya çıktığı safhadır.  

Çevrenizin desteği bu fikirlerin ortaya çıkmasında o kadar önemli rol oynar ki sizin motivasyonunuzun kaynağı olabilir. Yorulsanız da uykusuz kalsanız da umursamazsınız. Çünkü bilirsiniz ki bu destek hep devam edecek. Ama bir de bunun aksi vardır. Kendi kendinizi motive etmiş, gecenin bir yarısı olsa da fikrinizi hayata geçirmek için masa başında çalışıyorsunuz. Arkadan bir ses: “Gece gece icat çıkarma yat uyu” diyerek homurdanıyor. Sessizlik bozulmuş, bütün hevesiniz kaçmıştır artık. Enflasyon muhasebesinin “Devam Eden” Ar-Ge/Tasarım projelerine yaptığı da işte bunun gibidir.

Teşbihde hata olmasın, bu makalemizde de enflasyon muhasebesinin devam eden Ar-Ge/Tasarım projeleri üzerindeki hevesi kaçıran, motivasyonu düşüren o homurtusunu ele alacağız.

Ar-Ge/Tasarım Projelerine İlişkin Harcama Türleri Nelerdir?

5746 Sayılı Araştırma, Geliştirme ve Tasarım Faaliyetlerinin Desteklenmesi Hakkında Kanun’a baktığımızda, Ar-Ge/Tasarım projelerinin harcama kalemleri;

*İlk Madde Malzemeden,

*Amortismanlardan,

*Personel Ücret Giderlerinden

*Dışarıdan Sağlanan Fayda Ve Hizmetlerden,

*Genel Giderler

*Vergi, Resim ve Harçlardan oluşmaktadır.

Ar-Ge/Tasarım Projelerine Kanun Hangi Destekleri Sağlıyor?

İnovatif fikirlerin ortaya çıkması için sosyal ortamın buna uygun olması gerektiği gibi inovasyona yönelik faaliyetlerin de mali boyutlarıyla desteklenmesi büyük bir öneme sahiptir. Bu çerçevede, bu faaliyetleri yürütenlere 5746 sayılı Kanun, Ar-Ge/Tasarım indirimi, Gelir Vergisi Stopajı desteği, Damga Vergisi muafiyeti, SGK İşveren Hissesi desteği gibi hatrı sayılır destek ve teşvikler sunmaktadır. Tabi bu destekler ister istemez bu faaliyetleri yürütenler için çok önemli hale gelmekte ve inovasyonu sürdürülebilir kılmaktadır.

Bu destek unsurlarından Ar-Ge/Tasarım indirimi başlı başına önemli bir teşvik. 10 Milyon TL’lik fiilen indirilebilir harcama yaptınız. Yapmış olduğunuz harcamanın %100’ünü vergi matrahından indirim konusu yapabiliyorsunuz. Bu haliyle inovasyonun üzerindeki vergi yükünü hafiflettiği için önemli bir indirim mekanizması diyebiliriz.

Destek Unsurlarından Ar-Ge/Tasarım İndirimine Bir Bakalım mı?

5746 sayılı Kanun’un 3’ü maddesinde “…gerçekleştirilen Ar-Ge ve yenilik harcamalarının tamamı ile … gerçekleştirilen münhasıran tasarım harcamalarının tamamı …indirim konusu yapılır.” ibaresi yer almaktadır. Dolayısıyla, Ar-Ge/Tasarım indirimine konu harcamalar fiilen yapılan harcamaları kapsamaktadır. Fiilen yapılan harcamalar gelir veya kurumlar vergisi matrahının tespitinde “İNDİRİM” olarak dikkate alınır.  

Devam Eden Ar-Ge/Tasarım Projelerinin Enflasyon Muhasebesi Karşısındaki Özellikli Durumu Nedir?

Enflasyon muhasebesi parasal olmayan kıymetlerin düzeltmesini esas almakta olup bu kapsamda değerlendirilen kıymetler düzeltmeye tabi tutulmaktadır. Devam eden projelere ilişkin yapılan ve proje tamamlanıncaya kadar aktifleştirilen harcamalar da enflasyon muhasebesi uygulamasında parasal olmayan aktif bilanço değeridir. Bu nedenle aktifleştirilen harcamalar, enflasyon düzeltmesi uygulamasında gelir doğuran bir etki yaratır. Ancak, devam eden projelerin harcamaları aktifleştirilse de tamamlanmadıkları için amortisman yoluyla itfa edilemezler. İtfa edilemedikleri için de amortisman gideri oluşturmazlar.

Diğer taraftan, VUK Mük. 298/A’da ve alt düzenlemelerde matrahın tespitinde “İNDİRİM” unsurlarının düzeltilmiş değerle dikkate alınacağına dair herhangi bir düzenleme ya da açıklama bulunmamaktadır. Dolayısıyla, harcamaları aktifleştirilen devam eden projelerin düzeltmesinden doğan enflasyon farkı diğer tabirle geliri, gelir veya kurumlar vergisi yükü yaratırken Ar-Ge/Tasarım harcamasının indirime konu edilebilecek tutarında herhangi bir değişim olmamaktadır.

Sonuç olarak, 5746 sayılı Kanun, şirketlerin inovasyon iştahını sürdürülebilir kılmak ve bu haliyle teşvik etmeyi amaçlarken enflasyon muhasebesi devam eden projelerde indirime konu edilecek tutarın bir kısmını erozyona uğratır. Gelin bu durumu bir de örnekle açıklamaya çalışalım.

Örnek: Çınar A.Ş., 2024 yılı başında itibaren yeni bir Ar-Ge projesi başlatmış ve projeyi 2025 yılında bitirmeyi planlamaktadır. Aylık olarak yapılan Ar-Ge indirimine konu harcama tutarları, bu tutarların düzeltilmiş değeri ve enflasyon farkı/geliri aşağıdaki gibidir.

Yukarıdaki tablodan görüleceği üzere; Çınar A.Ş. Ocak-Haziran/2024 döneminde fiilen 12 Milyon TL Ar-Ge harcaması yapmıştır. Söz konusu Ar-Ge harcamaları enflasyon düzelmesi sonucunda 12.743.640-TL’ye ulaşsa da Ar-Ge indirimine konu edilebilecek tutar gerçekleşen harcamalarla sınırlı olup 12 Milyon TL’dir. Enflasyon düzeltmesinden kaynaklı ortaya çıkan 743.640-TL Ar-Ge indirimine konu edilemez. Söz konusu tutar Ar-Ge indirimine konu edilemediği gibi fiilen yararlanılan Ar-Ge indirimi tutarını da esasen (12.000.000-743.640=) 11.256.360-TL’ye düşürür.

Ez cümle, enflasyon bütün toplumsal hayatı ve iktisadi aktiviteleri olumsuz yönde etkilediği gibi inovasyon motivasyonunu da erozyona uğratmaktadır. Bu olumsuz durumun da ortadan kaldırılması büyük bir önem arz etmektedir.