6493 sayılı Kanun uyarınca BDDK tarafından verilen izin çerçevesinde gerçekleştirilen ödeme hizmetleri, 6802 sayılı Gider Vergileri Kanunu'nun 28'inci maddesinin ikinci fıkrasında belirtilen banka muamele ve hizmetlerine tabi oluyor; anılan maddenin üçüncü fıkrasına göre esas iştigal konusu olarak yapan elektronik para ve ödeme kuruluşları da banker sayılıyor.
Elektronik para ve ödeme kuruluşları tarafından ödeme hizmeti kullanıcısına verilen hizmet nedeniyle tahsil edilen komisyon, ücret vb. tutarların tamamının vergilendirilmesi esastır. Komisyon tutarının bir kısmının yurt dışında veya yurt içinde yerleşik bir kuruluşa aktarılmasının BSMV matrahına etkisi bulunmuyor.
Elektronik para ve ödeme kuruluşları Tebliğ'in 5. Maddesine göre hizmetlerine ilişkin faaliyetleri diğer bir ifade ile ödeme hizmeti kullanıcısına verilen hizmetlerine karşılık lehlerine kalan tutarları (komisyon, ücret geliri vb) % 5 oranında BSMV'ye tabi tutuluyor.
Bu yazımızda daha önce değindiğimiz ödeme kuruluşlarının BSMV mükellefiyeti sonrasında özellikle ödeme kuruluşları ve temsilciler arasındaki işlemlerin vergilendirilmesine değinmek ve farklı bir modelleme ile daha etkin ve kolay bir vergilemenin yapılıp yapılmayacağını tartışmak istedik.
Ödeme Kuruluşları- Temsilciler Arasındaki Belge Düzeni Vergisel İşleyiş
11 Mart 2017 tarihinde Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren 91 Seri No.lu Gider Vergileri Genel Tebliği'nin 8'inci ve 10'uncu maddelerinde yer verilen para havalesi ve fatura ödemelerine aracılık hizmetlerinde;
- İşleme aracılık eden kişinin (temsilcinin) BSMV mükellefi olmaması halinde bu kişi tarafından alınan komisyon tutarı üzerinden KDV,
- Ödeme kuruluşu'na (ÖK) aktarılan ve ödeme kuruluşunun kendi payına düşen komisyon tutarı üzerinden ödeme kuruluşunun BSMV,
hesaplaması gerektiği belirtilerek örnekler verilmiştir.
Örneklerdeki genel uygulama; 500.-TL tutarında fatura tahsilatı için alınan toplam 3.-TL komisyondan, 2.-TL'sinin ÖK'ya aktarılması durumunda, ÖK'nın 2.-TL üzerinden BSMV, Temsilcinin de kendi payı olan 1.-TL üzerinden KDV hesaplayacağı yönündedir.
91 No'lu Genel Tebliğ'de yer verilen örnekler haricinde uygulamada doğalgaz, elektrik gibi dağıtım şirketleri doğrudan temsilcilerin komisyonu olan tutarı temsilcilere ödemek üzere ÖK'ya ödeme de yapabiliyor. ÖK da kendi komisyon tutarını düştükten sonra kalan tutarı temsilcilere aktarıyor.
91 No'lu Genel Tebliğ'in yürürlüğe girmesi ile ÖK'nın fatura üreten kurum olan X Elektrik& Doğalgaz A.Ş.ye 100.-TL + BSMV fatura düzenlemesi ancak bu 100.-TL'yi Temsilcilere öderken KDV mükellefi olan temsilcilerin ÖK'ya 100.-TL + KDV şeklinde fatura düzenlemesi diğer bir ifade ile ÖK 100.-TL + 5 TL BSMV tahsil ederken 118 TL ödemesi söz konusu oluyor.
Kanaatimizce, bu şekildeki işleyiş finansal açıdan ÖK'lar nezdinde 5 TL BSMV tahsil edip 18 TL KDV ödemesi anlamına geleceği gibi kendi içinde bir dengesizlik de yaratıyor.
Öneri : Sigorta Şirketi - Acente BSMV Modeli
85 No'lu Gider Vergileri Genel Tebliği'nde yer verilen sigorta şirketleri ve acenteleri arasındaki komisyon modelinin ödeme kuruluşları ile temsilcileri arasında da uygulanması ödeme kuruluşlarının bu KDV-BSMV dengesizliğinin önüne geçeceği görüşündeyiz.
85 No'lu Genel Tebliğ'de; BSMV mükellefiyeti bulunmayan acenteler ve sigorta aracıları tarafından yapılan sigorta işlemlerinde verginin mükellefi sigorta şirketleri kabul edilirken sigorta işlemlerinde verginin matrahı, sigorta aracılarına verilen komisyonlar dahil edilerek tespit edilen prim tutarları olarak belirlenmiştir.
Acente ve aracıların sigorta işlemleri dolayısıyla almış oldukları komisyonlar prim tutarına dahil olduğundan ve bu tutarlara ilişkin vergiler sigorta şirketlerince beyan edilerek ödendiğinden bu komisyonlar üzerinden sigorta acenteleri ve aracıları BSMV hesaplamamaktadır. Bunun yanında işlemlere ilişkin olarak acenteler tarafından sigorta şirketlerine sağlanan hizmetler nedeniyle ödenen komisyon bedelleri için sigorta şirketlerince sadece sigorta komisyon gider belgesi düzenlenmekte acentelerce söz konusu bedeller için fatura düzenlenmiyor.
Ödeme hizmeti kuruluşu olarak uygulamalarımızda gerek bahse konu BSMV-KDV finansal dengesizliği önlemek gerekse belge düzeni olarak daha hızlı bir şekilde işlemlerimizi gerçekleştirmek adına aynı 85 Nolu Gider Vergileri Tebliğinde olduğu gibi Sigorta Şirketi- Acente modelinin Ödeme Kuruluşu – Temsilci arasında uygulanabileceğini düşünüyoruz.
Bu sayede hem ÖK'lar olarak fatura üreten kurum olan X Elektrik & Doğalgaz A.Ş'den tahsil edilen komisyon tutarı üzerinden tek seferde % 5 BSMV hesaplanabilecek hem de Temsilciye düzenlenecek komisyon gider belgesi ile bankerlik hizmetinin tamamının KDV ayrımı yapılmaksızın vergilendirilmesi gerçekleşmiş olacaktır.
Elektronik Para ve Ödeme Kuruluşlarının Belge Düzeni (Dekont Düzenleme)
Bilindiği üzere, 435 Sıra No.lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği ile 6361 sayılı Finansal Kiralama, Faktoring ve Finansman Şirketleri Kanunu kapsamında Türkiye'de kurulu finansman şirketlerine banka ve sigorta muameleleri vergisine (BSMV) tâbi işlemleri nedeniyle fatura yerine geçmek üzere dekont düzenleme zorunluluğu getirilmiştir.
Aynı finansman şirketleri de kuruluşlarından ilgili tebliğin yayımına kadar fatura mı dekont mu düzenleyecekleri konusunda tereddüt yaşamışlardır. Hatta bazı finansman şirketleri fatura düzenlemeye devam etmiş bazıları ise dekont düzenleyerek işlemelerinde vergi ceza riskini bilerek hareket etmek zorunda kalmıştır.
Banker sayılan para ve ödeme kuruluşları için de benzer düzenlemenin vergi usul kanunu tebliği ile hayata geçirilmesidir. Bu sayede, ödeme hizmetleri faaliyetini gösteren para ve ödeme kuruluşları BSMV'ye tâbi bütün hizmet veya satışlarını fatura yerine geçmek üzere düzenleyecekleri dekontlarla tevsik edebilecektir.
Yapılacak bu düzenlemenin işlem maliyetlerini azaltacağı gibi işlem hızının da artmasına hizmet edeceği düşüncesindeyiz.
