OECD Vergi Matrahı Aşındırması Kar Aktarımı (BEPS) çalışmaları kapsamında
ele alınan eylem planlarından birisi de 12. Eylem planı olan Zorunlu Beyan
Kurallarıdır. BEPS 12 eylem planı; agresif sayılabilecek vergi planlamaları
içeren sınır ötesi anlaşmaların ilgili Vergi Otoritelerine beyan edilme
zorunluluğunu içermektedir. Söz konusu eylem planı ile amaçlanan Vergi
İdarelerinin agresif vergi anlaşmalarına ait bilgilere erkenden erişiminin
sağlanması ve bilgilerin İdareler arasında otomatik değişime tabi tutularak
şeffaflığın sağlanmasıdır.
BEPS inisiyatiflerine paralel olarak Avrupa Birliği’nin vergi alanında
otomatik bilgi değişimi inisiyatiflerini içeren Avrupa Birliği İdare İşbirliği
Direktifleri (DAC)1-5 mevcuttur. DAC 6
olarak bilinen (EU) ve 2011/16/AB Direktifini değiştiren 2018/822 sayılı Direktif
ile sınır ötesi anlaşmaların vergi alanında İdareler arasında otomatik
değişimini zorunlu hale getiren düzenleme 25 Mayıs 2018 tarihinde yayınlanmıştır.
AB üyesi ülkelere de 31.12.2019 itibariyle DAC 6’nın yerel mevzuatlara
uyarlanması için süre verilmiş ve bu süre içinde bir çok AB üyesi ülke; kendi mevzuatına
zorunlu beyan kurallarını eklemiştir. Zorunlu beyan kuralları bugün itibariyle
21 üye ülke mevzuatında yer almakta; 6 ülkede taslak ve 1 ülkede tartışılma aşamasındadır. AB üyesi ülkelerin
genellikle DAC 6’ya paralel düzenlemeler getirdiğini, bazı üye ülkelerin; DAC 6
standardını aşan uygulamalar yaptığı görülmektedir.
Türkiye, Avrupa Birliğine üye olmadığı için böyle bir düzenleme söz
konusu olmamakla beraber, Avrupa’da iştiraki/faaliyeti olan Türk Şirketlerini
etkileyebilecek bazı hususlar bulunmaktadır. Bu nedenle zorunlu beyanın ne
anlama geldiğini, kapsamını ve süresini anlamak önemlidir.
Ne Beyan Edilecek: KDV; gümrük vergileri, SGK primleri hariç vergi
konusuna giren sınır ötesi anlaşmalardan bazıları beyan
edilecek. Sınır ötesi anlaşmalardan belirli işaretleri (Hallmark) taşıyan ve Temel
Fayda Testi ile beraber değerlendirilecek olanlar ile Temel Fayda Testine bakılmandan
kendiliğinden raporlanması gereken anlaşmalar raporlanacak.
Kapsama giren anlaşma olması durumunda; Aracıların ve mükelleflerin
bilgileri (isimler dahil) ;sözleşmede yer alan işaretlerin tanımı; raporlama
kapsamındaki anlaşmaların özeti ,uygulama tarihi ,İşlem değeri, İşleme Dahil
olan diğer AB üyesi ülkeler ve Diğer AB
üyesi ülkelerde yer alan ve işlemlerden muhtemelen etkilenecek kişiler raporlanacak.
Kim Beyan Edecek? AB merkezli
aracılar/danışmanlar: Beyan zorunluğunda temel sorumlu belirli vergi
anlaşmalarına dahil olan ve aracılar olarak tanımlanan AB mukimi danışmanlarıdır. Aracıların (intermediaries) aracı
olarak sınıflanması için AB Üye Devletlerinden birinde vergi mükellefi olması; AB Üye Devletlerinden birinde hizmetin verildiği iş
yerine sahip olması, AB Üye Devletlerinden birinin kanunlarına tabi olması ya da AB Üye devletlerinin birinde hukuk, vergi ve
danışmanlık hizmetleri ile ilgili olarak profesyonel bir birliğe kayıtlı olması
gerekmektedir.
Beyan Sorumluluğu Mükellefe
Geçebilir mi? Evet, eğer kriterleri
taşıyan bir sınır ötesi vergi anlaşması varsa ancak herhangi bir danışman ya da AB merkezli
danışman yapılanmada yer almadıysa ya da AB bazlı aracı olsa da söz konusu
danışmanın kendi meslek mevzuatına göre ayrıcalığı
varsa, bu durumda raporlama zorunluluğu Avrupa merkezli vergi mükellefine
geçmektedir.
Ne Zaman Beyan edecek? Kapsama giren
anlaşma yapıldıktan 30 gün içinde beyan
edilecek; bu beyan 1 Ekim 2020 (pandemi öncesi 1 Temmuz
2020) tarihinde başlayacak. Geçmişe dönük olarak ise 25 Haziran 2018-30 Haziran
2020 arası yapılan anlaşmaların 30 Kasım
2020 tarihi itibariyle (pandemi öncesi 31 Ağustos 2020) ; 01 Temmuz 2010 ve 30 Eylül 2020 tarihleri
arasında olacak anlaşmaların 1 Ekim 2020’den başlama üzere 30 gün içinde yapılması
öngörülmektedir. İdareler arasında ilk
değişimin 31.01.2021 tarihinde ( Pandemi
öncesi 31.10.2020) yapılması planlamaktadır.
Hangi Anlaşmalar Aklımıza Gelmeli? Hangi anlaşmaların raporlanacağı karışık olsa da
özellikle danışman ile mükellef arasındaki hizmet sözleşmelerinde; mükellefin gizlilik talep ettiği; veya başarı
primli anlaşıldığı veya standart
dokümantasyonun kullanıldığı anlaşmalar raporlanabilir.
Şirket satın alma ve birleşmelerinde zarar eden işletme satın alınmasının temel amacının
zararın başka bir iş alanında kullanılması olduğu, aynı maddi varlığın birden
fazla ülkede amortismana tabi tutulmasını sağlayan; birden fazla ülkede çifte
vergilemeyi önlemenin başvurulmasına sebep olan; Gerçek
lehdarların belli olmadığı özü olmayan yapılara ait sınır ötesi anlaşmaların
raporlanması gerekmektedir.
Transfer fiyatlandırması açısından ise Grup Şirketleri arasında yapılan ödemelerde
ödemeyi yapan tarafın mukim olduğu
ülkede vergi oranının sıfır ya da sıfıra yakın olması, EU / OECD Kara Listesinde yer alan ülkelere yapılan ödemeler;
tek taraflı güvenli limanların uygulandığı ülkeler ile olan grup içi işlemler; değerlemesi
zor olan varlıkların transferi ve izleyen
3 yıl içinde Şirketin faaliyet kar marjına %50 den fazla düşüşe yol açacak
işlev, risk ve varlık transferleri sayılmaktadır.
Bahsedildiği üzere raporlamada temel sorumluluk AB üye devletlerinde mukim aracılara ait olsa da,
sorumluluk mükelleflere geçebilmektedir. Her ne kadar Türkiye’de mevzuatımızda
zorunlu beyan kuralı olmasa da hem danışmanlık veren Şirketlerin hem de
Avrupa’da faaliyeti olan Türk Şirketlerinin olası raporlama yükümlülüklerini
tespit etmeleri, sistemlerini buna göre tanımlamalarını ve ülke mevzuatlarındaki son gelişmeleri takip etmelerini önemle
tavsiye ederiz.
Yazarlar: Başak Diclehan (Vergi, Şirket Ortağı) & Fatma Büyükdemirci
(Vergi, Direktör)
