Ar-Ge ve Tasarım Harcamalarına
İlave İndirim Avantajı
5746 sayılı Kanun kapsamında
Ar-Ge veya Tasarım Merkezi faaliyetleri yürüten firmalar, mevcut harcamaları
üzerinden hak ettikleri Ar-Ge ve tasarım indirimlerinin yanı sıra, belirli
koşulları sağladıkları takdirde ek bir Ar-Ge veya tasarım indiriminden de
faydalanma imkanına sahiptirler.
Ar-Ge veya Tasarım merkezi
bulunan firmalar için önemli avantaj sağlayabilecek ilave indiriminin uygulama
esaslarına ve özellikli bazı hususlara hep birlikte göz atalım.
İlave Ar-Ge ve Tasarım
İndirimi Uygulaması
2016/9092 sayılı Bakanlar
Kurulu Kararı’nın yürürlük tarihi öncesinde Ar-Ge merkezi bulunan şirketlerden
500 ve üzerinde tam zaman eşdeğer Ar-Ge personeli istihdam eden Ar-Ge
merkezlerinde, o yıl yapılan Ar-Ge ve yenilik harcamasının bir önceki yıla göre
artışının yarısı kurum kazancı veya ticari kazancın tespitinde ayrıca indirim
konusu yapılmaktaydı.
10.08.2016 tarih ve 2016/9092
sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile birlikte uygulama kapsamı değiştirilmiş, BKK
ile aşağıdaki göstergelerden herhangi birinde bir önceki yıla göre en az %20
artış sağlayan Ar-Ge merkezlerinde, o yıl yapılan Ar-Ge, yenilik ve tasarım
harcamalarının bir önceki yıla göre artış tutarının %50’sinin ilave olarak
31.12.2023 tarihine kadar Ar-Ge indirimine konu edilebilmesi kararlaştırılmıştı.
a) Ar-Ge veya tasarım harcamasının toplam ciro
içindeki payı
b) Tescil edilen ulusal veya uluslararası patent
sayısı
c) Uluslararası destekli proje sayısı
ç) Lisansüstü dereceli araştırmacı sayısının
toplam Ar-Ge personeli sayısına oranı
d) Toplam araştırmacı sayısının toplam Ar-Ge
personeli sayısına oranı
e) Ar-Ge sonucu ortaya çıkan yeni ürünlerden
elde edilen cironun toplam ciroya oranı
Bakanlar Kurulu Kararında yer
alan “Lisansüstü dereceli araştırmacı sayısının toplam Ar-Ge personeli sayısına
oranı, Toplam araştırmacı sayısının toplam Ar-Ge personeli sayısına oranı,
Ar-Ge sonucu ortaya çıkan yeni ürünlerden elde edilen cironun toplam ciroya
oranı” kriterlerindeki ifadeler nedeniyle ilave indirim hakkından tasarım
merkezlerinin nasıl yararlanacağı hususunda mükellefler nezdinde bazı
tereddütler yaşanıyordu. Bununla birlikte 5746 sayılı Kanun’un uygulama
süresinin 31.12.2028 tarihine uzatılması ile birlikte ilave Ar-Ge veya Tasarım
indiriminin de uygulama süresinin uzatılması gerekmekteydi.
10 Ocak 2023 tarihli ve 32069
sayılı Resmî Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren 6652 sayılı Cumhurbaşkanı Kararı
ile 2016/9092 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı yürürlükten kaldırılmış, Ar-Ge
merkezlerinde Ar-Ge ve yenilik harcamalarının kazancın tespitinde indirim
yapılması kapsamında uygulanan ilave Ar-Ge indirimi mekanizmasında değişiklik
yapılarak tasarım merkezlerine yönelik kriterler eklenmiş ve ilave indirim
mekanizması tasarım merkezlerini de içine alacak şekilde genişletilmiş ve
uygulama 31.12.2028 tarihine kadar uzatılmıştır.
6652 sayılı Cumhurbaşkanı
Kararı ile güncellenen ilave indirim kriterleri aşağıdaki gibi olup, belirlenen
kriterlerin herhangi bir tanesinde bir önceki yıla göre %20 artış
olması halinde ilave indirim imkânından faydalanmak için yeterli olacaktır.
a)
Ar-Ge veya tasarım harcamasının toplam ciro içindeki payı.
b)
Tescil edilen ulusal veya uluslararası patent sayısı.
c)
Uluslararası destekli proje sayısı.
ç) Ar-Ge
Merkezlerinde lisansüstü dereceli araştırmacı sayısının toplam Ar-Ge personeli
sayısına oranı.
d)
Tasarım Merkezlerinde lisansüstü dereceli tasarımcı sayısının toplam tasarım
personeli sayısına oranı.
e)
Ar-Ge Merkezlerinde toplam araştırmacı sayısının toplam Ar-Ge personeli
sayısına oranı.
f)
Tasarım Merkezlerinde toplam tasarımcı sayısının toplam tasarım personeli
sayısına oranı.
g)
Ar-Ge veya tasarım faaliyeti sonucu ortaya çıkan yeni ürünlerden elde edilen
cironun toplam ciroya oranı
İlave Ar-Ge ve Tasarım
İndirimi Nasıl Hesaplanıyor?
5746 sayılı Araştırma,
Geliştirme ve Tasarım Faaliyetlerinin Desteklenmesi Hakkında Kanun kapsamında
kurulan ve yukarıdaki bölümde belirtilen göstergelerden herhangi birinde bir
önceki yıla göre en az yüzde yirmi artış sağlayan Ar-Ge veya tasarım
merkezlerinde, o yıl yapılan Ar-Ge ve yenilik veya tasarım harcamalarının bir
önceki yıla göre artış tutarının yüzde ellisi, 31/12/2028 tarihine
kadar ilave indirime konu olmaktadır.
Örneğin 2022 hesap döneminde
5746 sayılı Kanun kapsamında Ar-Ge indirimine konu toplam harcama tutarı 10
milyon TL olan bir mükellefin 2023 hesap dönemindeki Ar-Ge indirimine konu
toplam harcama tutarı 18 milyon TL’dir. Firmanın 2022 yılı net satışlar
toplamının 75 milyon TL, 2023 yılı net satışlar toplamının ise 95 milyon TL
olduğunu varsayalım. Firmanın 2022 yılında tescil edilen ulusal veya
uluslararası patent sayısı 1, 2023 yılında ise 2 adettir. Uluslararası
destekli proje sayısı ise 2022 hesap döneminde 7, 2023 hesap döneminde ise 8
adettir.
Yukarıdaki bilgilerden
hareketle 2023 hesap dönemi için 6652 sayılı Cumhurbaşkanı Kararı çerçevesinde
ilave Ar-Ge veya Tasarım indirimi şartlarının sağlanıp sağlanmadığı kriterler
bazında aşağıda gösterilmiştir.
Kriterler |
2022 |
2023 |
Artış
Oranı |
Kriter Sağlanıyor
mu? |
Ar-Ge veya tasarım harcamasının
toplam ciro içindeki payı |
13,33% |
18,95% |
42,11% |
Evet |
Tescil edilen ulusal veya
uluslararası patent sayısı |
1 |
2 |
100% |
Evet |
Uluslararası destekli proje sayısı |
7 |
8 |
14,29% |
Hayır |
Firma
belirlenen kriterlerden “Ar-Ge veya tasarım harcamasının toplam ciro içindeki
payı” ve “tescil edilen ulusal veya uluslararası patent sayısı” kriterlerinde
bir önceki yıla göre %20’den fazla artış sağladığından ilave indirim imkânından
faydalanabilecektir.
Bu durumda 2023 hesap dönemi
Ar-Ge indirimi aşağıdaki gibi hesaplanacaktır;
2022 Ar-Ge İndirimine Konu Harcama
Tutarı |
10.000.000,00 |
2023 Ar-Ge İndirimine Konu Harcama
Tutarı |
18.000.000,00 |
Ar-Ge İndirimine Konu Harcama
Tutarının Bir Önceki Yıla Göre Artış Tutarı |
8.000.000,00 |
Ar-Ge İndirimine Konu Harcama
Tutarının Bir Önceki Yıla Göre Artış Tutarının %50'si |
4.000.000,00 |
2023 Yılında Ar-Ge İndirimine Konu
Edilebilecek Toplam Tutar |
22.000.000,00 |
Belirlenen
kriterlerin herhangi bir tanesinde bir önceki yıla göre %20 artış olması
ilave indirim imkanından faydalanmak için yeterli olduğundan bu örnekteki firma
Ar-Ge veya tasarım harcamasının toplam ciro içindeki payı kriterini sağlanmasaydı
ve ulusal veya uluslararası patent sayısını sadece 1 adet artırsaydı dahi 4
milyon TL tutarındaki ilave Ar-Ge indirimden faydalanabilecekti. Bu nedenle
ilave Ar-Ge veya tasarım indirimi kriterlerini kurumlar vergisi beyanından önce
tekrar kontrol etmekte büyük fayda vardır.
Ar-Ge ve Tasarım Harcamasının
“Toplam Ciro İçindeki Payı” ve “Ar-Ge Veya Tasarım Faaliyeti Sonucu Ortaya
Çıkan Yeni Ürünlerden Elde Edilen Cironun Toplam Ciroya Oranı” İfadeleri Nasıl
Anlaşılmalı?
Konu ile ilgili olarak 6 Seri
No'lu 5746 Sayılı Araştırma, Geliştirme Ve Tasarım Faaliyetlerinin
Desteklenmesi Hakkında Kanun Genel Tebliği’nin 5.maddesinde aşağıdaki açıklamalar
mevcuttur;
“Bu göstergelerdeki:
a) Ar-Ge veya tasarım
harcamasının toplam ciro içindeki payı; ilgili yılda yapılan Ar-Ge veya tasarım
harcamasının, şirketlerin gelir tablosundaki “net satışlarına” oranını,
b) Ar-Ge sonucu* ortaya
çıkan yeni ürünlerden elde edilen cironun toplam ciroya oranı; Ar-Ge
faaliyetleri neticesinde ortaya çıkan yeni ürünlerden elde edilen hasılat
tutarının, şirketlerin tüm faaliyetlerinden elde ettikleri hasılata oranını
ifade eder.”
*İlgili Tebliğ’in 5.maddesinde
yer alan açıklamaların makale tarihi itibari ile 2016/9092 sayılı Bakanlar
Kurulu Kararı çerçevesinde yapıldığını, 6652 sayılı Cumhurbaşkanı Kararında
yapılan değişikliklerin henüz Tebliğ’e işlenmediğini hatırlatalım.
Kazanç Yetersizliği Nedeniyle
Yararlanılamayan İlave Ar-Ge ve Tasarım İndiriminden Sonraki Yıllarda
Faydalanılabilir mi?
Kazancın yetersiz olması
nedeniyle ilgili hesap döneminde indirim konusu yapılamayan Ar-Ge veya Tasarım
indirimi tutarı, sonraki hesap dönemlerine devredilmektedir. Burada devreden
Ar-Ge veya Tasarım indirimi tutarının ilave Ar-Ge veya Tasarım indirimi ile
birlikte değerlendirilmesi gerekmektedir. Devredilen tutarların, takip eden
yıllarda yeniden değerleme oranında artırılarak dikkate alınması gerektiğini de
ayrıca hatırlatalım.
Özelgeler Çerçevesinde İlave
Ar-Ge ve Tasarım İndirimi İle İlgili Bazı Özellikli Hususlar
-
Geçici Vergi Dönemlerinde İlave Ar-Ge Ve Tasarım
İndirimi Uygulamasından Faydalanılabilir mi? İki Ayrı Ar-Ge Veya Tasarım Merkezi
Bulunması Durumunda İlave İndirim Hususları Ayrı Ayrı mı Ele Alınacaktır?
İzmir Vergi Dairesi
Başkanlığı’nın 84098128-125[10-2019/9]- sayı ve 12.03.2024 tarihli özelgesinde,
ilave tasarım indirimiyle ilgili söz konusu Cumhurbaşkanı Kararında belirtilen
göstergelerin yıllık olarak dikkate alınıp, tasarım merkezlerinin Ar-Ge merkezi
göstergeleri birlikte hesaplamaya dahil edileceği, ilave tasarım indiriminin geçici vergi
dönemleri itibarıyla uygulanmayacağı görüşü verilmiştir.
-
Lisansüstü Dereceli Araştırmacı Sayısının
Toplam Ar-Ge Veya Tasarım Personeli Sayısına Oranı Ve Toplam Araştırmacı
Sayısının Toplam Ar-Ge Veya Tasarım Personeli Sayısına Oranı Ölçütünün
Hesaplanmasında İşe Giren Ve Çıkan Personeller Hesaplama Dahil Edilebilir mi?
İstanbul Vergi Dairesi
Başkanlığı’nın 62030549-125[10-2019/98]-E.653313 sayı ve 04.09.2020 tarihli
özelgesinde konu ile ilgili “Lisansüstü dereceli araştırmacı sayısının toplam
Ar-Ge personeli sayısına oranı ve toplam araştırmacı sayısının toplam Ar-Ge
personeli sayısına oranının hesaplanmasında, işe giren ve çıkan personelin
tamamı hesaplamada dikkate alınacaktır.” görüşü verilmiştir.
-
Hesaplama Kriterlerinde Bir Önceki Yıl
Kıyaslanacak Bir Veri Olmaması Halinde İlave İndirim Uygulamasından Faydalanılabilir
mi?
İstanbul Vergi Dairesi
Başkanlığı’nın 62030549-125[10-2019/98]-E.653313 sayı ve 04.09.2020 tarihli
özelgesinde konu ile ilgili “Ar-Ge faaliyetleri sonucu ortaya çıkan yeni
ürünlerin satışından elde edilen cironun toplam ciroya oranının hesaplanmasında,
Ar-Ge merkezinin kurulduğu ilk yıl herhangi bir satış olmaması halinde
kıyaslanacak bir rakam söz konusu olmadığından izleyen yıl için bu kritere göre
2016/9092 sayılı BKK kapsamında ilave indirim imkanından yararlanmanız da
mümkün değildir.” Görüşü verilmiştir.
-
Ar-Ge Merkezi Kapsamında 1 Adet’ten 2
Adet’e Artırılan Tescilli Patent Sayısı İlave İndirimden Faydalanmak İçin
Yeterli midir?
İzmir Vergi Dairesi
Başkanlığı’nın 84098128-125[10-2019/3]-E.163405 sayı ve 15.06.2020 tarihli
özelgesinde konu ile ilgili “şirketiniz bünyesinde faaliyet gösteren Ar-Ge merkezi
kapsamında 2017 yılında tescil edilen bir adet ulusal patent sayısını 2018
yılında bir tescilli patent daha eklemek suretiyle ikiye çıkartmanız,
dolayısıyla en az %20 oranında arttırma koşulunu yerine getirmeniz nedeniyle
anılan Kanun ile Tebliğde yer alan diğer şartları da sağlamanız durumunda, 2018
hesap döneminde yaptığınız
Ar-Ge ve yenilik veya tasarım harcamalarının bir önceki (2017) yıla göre artış
tutarının yüzde ellisini 2016/9092 sayılı BKK kapsamında ilave indirim olarak
dikkate almanız mümkün bulunmaktadır.” görüşü verilmiştir.
Sonuç
5746 sayılı Kanun kapsamında
Ar-Ge veya Tasarım Merkezi faaliyetleri yürüten firmalar, mevcut harcamaları
üzerinden hak ettikleri Ar-Ge ve tasarım indirimlerinin yanı sıra, belirli
koşulları sağladıklarında ek bir Ar-Ge veya tasarım indiriminden de faydalanma
imkanına sahiptirler. Bu durumda, 5746 sayılı Kanun çerçevesinde teşvik ve
desteklerden yararlanan firmalar, 6652 sayılı Cumhurbaşkanı Kararı çerçevesinde
belirlenen herhangi bir kriterde bir önceki yıla göre %20'lik bir artış
sağladıklarında ek Ar-Ge veya Tasarım indiriminden faydalanabilecek ve bu
sayede önemli bir vergisel avantaj sağlayacaklardır.