YURTDIŞINDA ÖDENEN VERGİLERİN MAHSUBU

İşletmeler, genellikle kar etmek ve büyümek için farklı ülkelerde faaliyet gösterirler. Tabi bu faaliyetleri sonucu elde ettikleri kazançlar ilgili ülkelerin vergi yasalarına ve düzenlemelerine tabidirler. Bu nedenle yurt dışında elde edilen kazançlar üzerinden de vergilendirilmektedirler. Türkiye’de mukim olup yurt dışı faaliyetlerinden kazanç elde eden, bu kazançları üzerinden yurt dışında vergilendirilen tam mükellef kurumlar, yurt dışında ödedikleri bu vergileri Türkiye’de indirebilmektedirler. Bu makalemizde, yurt dışında ödenen vergilerin mahsubu ele alınacaktır.

Mahsup İşleminin Yapılabilmesi İçin Öncelikli Kural Nedir?

Kurumların yabancı ülkelerde elde edip bu kazançları üzerinden yurt dışında ödedikleri kurumlar vergisi ve benzeri vergilerin mahsubuna ilişkin düzenlemeler 5520 sayılı Kurumlar Vergisi Kanunu’nun 33’üncü maddesinde düzenlenmiştir.

Yurt dışında elde edilen kazançlar nedeniyle yabancı ülkelerde ödenen vergilerin Türkiye’de beyan edilen kurum kazançları üzerinden hesaplanan vergiden mahsubu aşağıda belirtilen şartlarla gerçekleştirilir:

1-    Yurt dışında elde edilen kazanç üzerinden ödenen verginin kurumlar vergisi ve benzeri bir vergi türü olması,

2-    Kurumlar vergisi ve benzeri vergi yükü taşıyan kazancın Türkiye’de beyan edilen kazanca ithal edilmesi,

3-    Kazanca ithal edilen tutarın brüt (Net Kazanç + Yurt Dışında Ödenen Vergi) halinin genel sonuç hesaplarına yansıtılması

gerekmektedir.   

Dolayısıyla, yabancı ülkelerde elde edilmiş ancak Türkiye’de genel sonuç hesaplarına intikal etmemiş bir kazanç üzerinden yurt dışında ödenen verginin mahsubu da haliyle mümkün değildir. Aynı zamanda, genel sonuç hesaplarına yurt dışında elde edilmiş olan “NET KAZANÇ” tutarının intikal ettirilmiş olması halinde de yurt dışında ödenen vergilerin mahsubundan bahsedilemez.

Örnek 1: 2023 yılında Hollanda’da 1.000 Euro brüt faiz geliri elde eden Çok Kazançlı A.Ş., yine bu kazancı üzerinden 300 Euro vergi ödemiş olsun. Çok Kazançlı A.Ş. 1.000 Euro tutarındaki bu faiz gelirini Türkiye’de beyan edeceği kurum kazancına dahil etmez ise,  faiz geliri üzerinden Hollanda’da ödemiş olduğu 300 Euro vergiyi 2023 hesap dönemi kurum kazancı üzerinden hesaplanan kurumlar vergisinden mahsup edemez.

Örnek 2: Çok Kazançlı A.Ş., Türkiye’de beyan edeceği 2023 hesap dönemi kurum kazancına Hollanda’da elde etmiş olduğu net faiz gelirini (700 Euro) ithal etmiş olması halinde de yurt dışında ödemiş olduğu 300 Euro tutarındaki vergiyi, 2023 hesap dönemi kurum kazancı üzerinden hesaplanan kurumlar vergisinden mahsup edemez.

Mahsup Edilecek Vergi Tutarında Sınır Var Mıdır?

Yurt dışı kazançlar üzerinden Türkiye'de ödenecek olan vergilere mahsup edilebilecek tutar, hiç bir surette yurt dışında elde edilen kazançlara Kurumlar Vergisi Kanunu’nun 32’nci maddesinde belirtilen kurumlar vergisi oranının uygulanmasıyla bulunacak tutardan fazla olamaz. 2023 yılı için belirlenmiş olan kurumlar vergisi oranı (istisnai olarak sayılan kurumlar için %30) %25’tir. Bu durumu bir örnekle açıklayalım.

Örnek 3: Çok Kazançlı A.Ş., 2023 yılında Hollanda’da 1.000 Euro Brüt faiz geliri elde etmiş ve söz konusu kazancı üzerinden de 300 Euro vergi ödemiş olsun. 2023 hesap dönemi kurum kazancına 1.000 Euro tutarındaki faiz gelirini dahil eden Çok Kazançlı A.Ş., bu kazancı üzerinden %25 nispetinde hesaplanan (1.000 x %25=) 250 Euro tutarındaki vergiyi mahsup edebilecek olup kalan 50 Euro tutarındaki vergiyi ise mahsup edemeyecektir.   

İndirim Hakkı Olup Mahsup Edilemeyen Vergi İzleyen Yıllarda İndirilebilir Mi?

Yabancı ülkelerde elde edilip genel sonuç hesaplarına intikal ettirilen kazanç tutarı üzerinden yurt dışında ödenen vergi, kazancın Türkiye'de genel sonuç hesaplarına intikal ettirildiği hesap döneminde tamamen veya kısmen indirilemez ise, bu dönemi izleyen üçüncü hesap dönemi sonuna kadar indirim hakkı saklı kalır. Üçüncü hesap döneminde de indirilemez ise bu hak ortadan kalkar.

Örnek 4: 2023 yılında Hollanda’da 1.000 Euro Brüt faiz geliri elde eden Çok Kazançlı A.Ş., bu kazancı üzerinden ödemiş olduğu verginin sadece 250 Euro’sunu kurumlar vergisinden mahsup edebilecek iken, kurum kazancının yetersizliği nedeniyle bu mahsup hakkını, 2023 hesap dönemine ilişkin vermiş olduğu kurumlar vergisi beyanında kullanamamıştır. Dolayısıyla, Çok Kazançlı A.Ş., Hollanda’da ödemiş olduğu 300 Euro verginin 250 Euro’sunu 2026 hesap dönemine kadar (bu dönem dahil) vereceği kurumlar vergisi beyanında hesaplanan kurumlar vergisinden indirebilecektir. İzleyen hesap dönemlerinde ise bu hak ortadan kalkacaktır.

Yurt dışında Ödenen Vergi, Sadece Hesaplanan Kurumlar Vergisinden Mi Mahsup Edilir?

Geçici vergilendirme dönemi içinde yurt dışından elde edilen gelirlerin bulunması ve bu gelirin geçici vergilendirme dönemi kurum kazancına dahil edilmesi halinde, bu gelirler üzerinden elde edildiği ülkelerde kesinti veya diğer şekillerde ödenen vergiler, ilgili geçici vergilendirme dönemi için hesaplanan geçici vergi tutarından da mahsup edilebilir.

Yurt Dışı Kazanç Üzerinden Ödenen Verginin Tevsiki Şart Mı?

Yabancı ülkelerde ödenen vergi, ilgili yabancı ülke yetkili makamlarından alınarak yine bu yabancı ülkedeki Türk elçilik veya konsoloslukları, yoksa bu ülkede Türk menfaatlerini koruyan aynı nitelikteki temsilciliklere onaylatılmak zorundadır. Onaylı haliyle tevsik edilmedikçe, yabancı ülkede ödenen vergiler Türkiye'de tarh olunan vergiden indirilemez.

6 Ekim 1961 tarihli Lahey Konvansiyonu ile onayı kabul edilen Apostil için ayrıca tasdike ihtiyaç duyulmaz. Bu belgeler yasal olarak kullanılabilir. Apostil harici belgelerde ise yukarıda belirtilen onay mekanizmasının işletilmesi esastır.

Onaylı Belge Mahsup Esnasında Tevsik Edilememiş İse Mahsup Açısından Sorun Çıkar Mı?   

Kurumlar vergisinden indirim konusu yapılacak olan vergilerin yabancı ülkelerde ödendiğini gösterir belgelerin, tarhiyat sırasında mükellef tarafından ibraz edilememesi halinde, tarhiyatın bu suretle hesaplanan tutara isabet eden kısmının erteleneceği hüküm altına alınmıştır. Ancak, lafız böyle dese de idarenin uygulamasında işler öyle değildir. Buradaki temel sorun Beyanname Düzenleme Programının kanun lafzina uygun olmayan şekilde ertelemeye izin vermemesinden kaynaklanmaktadır.

Hali hazırda uygulama, belgesi temin edilemeyen vergilere isabet eden kurumlar vergisini ertelemeyip tarhiyat yapmakta ve ödenmesi talep edilmektedir. Yurt dışında ödenmiş ancak kurumlar vergisi tarh tarihi itibariyle belgesi temin edilememiş olan vergiler, kazancın dahil edildiği hesap döneminin kurumlar vergisi tarh tarihini izleyen en geç bir yıl içerisinde tevsik edilerek tarhiyat düzeltilmekte ve fazla ödenen verginin iadesi vergi idaresince gerçekleştirilmektedir.

Örnek 5: 2023 yılında Hollanda’da elde ettiği Brüt 1.000 Euro faiz geliri üzerinden 300 Euro vergi ödeyen Çok Kazançlı A.Ş. söz konusu faiz gelirini 2023 yıllı 3’üncü geçici vergilendirme dönemi ve kurumlar vergisi hesap dönemi kurum kazancına dahil etmiştir. Hollanda’da ödediği 300 Euro’luk verginin sadece (1.000 x %25=) 250 Euro tutarındaki kısmına mahsup hakkı bulunan Çok Kazançlı A.Ş., hem geçici hem de kurumlar vergisi beyan tarihi itibariyle yanlızca 100 Euro’luk kısmını tevsik edebilmiştir.

Geçici vergilendirme dönemi ve kurumlar vergisi beyanlarına belgesi tevsik edilen ve edilemeyen ayrımı yaparak yurt dışında ödenen vergilerini intikal ettiren Çok Kazançlı A.Ş., ilgili beyanlarında, hesaplanan vergilerden yanlızca belgesini tevsik edebildiği 100 Euro için mahsup hakkını kullanacaktır. Belgesini temin edemediği 150 Euro tutarındaki kısmı ise, kurumlar vergisi tarh tarihinden itibaren bir yıl içerisinde tevsik etmek şartıyla bağlı bulunduğu vergi dairesinden tarhiyatın düzeltilmesini/yurt dışında ödenen verginin iadesini talep edecektir.  

 Yurt Dışında Ödenen Vergiler Hangi Kur Üzerinden Hesaplanarak Belirlenir?   

Yurt dışında yabancı para ile ödenen vergiler ve bu vergilere konu kazançlar Türk Lirasına çevrilirken, genel sonuç hesaplarına dahil edildiği tarihteki kur dikkate alıncaktır.