555 sıra nolu Vergi Usul Kanunu Genel
Tebliği’nin yayınlanmasının ardından, 213 sayılı Kanunun mükerrer 298 inci
maddesinin (A) fıkrası uyarınca enflasyon düzeltmesinin yapılacağı kesinleşmiş
oldu. Buna göre hesap dönemi takvim yılı olan mükellefler 31.12.2023 tarihi
itibariyle düzenleyecekleri bilançoyu düzeltme işlemine tabi tutacaklar. Bu
yazımda, geçici 31, geçici 32 ve mükerrer 298(Ç)’ye göre yeniden değerleme yapan
mükellefler için bilançolarını enflasyon düzeltilmesine tabi tutarken dikkat
etmeleri gereken hususlara değineceğim.
Vergi Usul Kanunu’nun mükerrer 298.
Maddesine göre tam mükellefiyete tabi ve bilanço esasına göre defter tutan
gelir veya kurumlar vergisi mükellefleri enflasyon düzeltmesi yapma şartlarının
gerçekleşmediği hesap dönemlerinin sonu itibarıyla, bilançolarına dahil bulunan
amortismana tabi iktisadi kıymetlerini ve bunlar üzerinden ayrılmış olup
bilançolarının pasifinde gösterilen amortismanları belli şartlar doğrultusunda
yeniden değerleyebilmektedirler.
VUK mükerrer 298. Maddesinde enflasyon düzeltmesine
ilişkin şartların oluştuğu dönemlerde yeniden değerleme yapılmaz hükmü de yer
alırken, yeniden değerleme yapılan hesap döneminden sonra enflasyon düzeltmesi
şatlarının oluşması durumunda, yeniden değerlemeye tabi tutulmuş olan iktisadi
kıymetler ile bunlara ilişkin amortismanlar düzeltilmiş son değerleri dikkate
alınarak enflasyon düzeltmesine tabi tutulur denilmektedir.
Bu kapsamda bir firmanın 31.12.2023 dönem
sonu bilançosunu enflasyon düzeltmesine tabi tutmadan önce izlemesi gereken
adımlardan biri de amortismana tabi iktisadi kıymetlerinin yeniden değerleme
hükümleri kapsamında düzeltmeye tabi tutulup tutulmadığı sorusuna yanıt
bulmaktır. Bu soruya cevabınız ‘EVET’ ise aşağıda başlıklar halinde yer alan
soruların yanıtlarının bulunması ve bunlara uygun adımların takip edilmesi de
yapılması gerekenlerdendir. Gelin bunlara bir göz atalım.
Düzeltme Katsayısının Tespiti
555 Sıra No.lu Vergi Usul Kanunu Genel
Tebliği 17.madde de düzeltme katsayısının belirlenmesine ilişkin açıklamaların
yer aldığı kısımda düzeltme katsayısının tespiti için yeniden değerleme yapılıp
yapılmadığı ya da hangi maddeye göre yeniden değerleme yapıldığı önem arz
etmektedir.
Buna göre düzeltme katsayısının tespiti
için aşağıda iki ana başlıkta yer alan soruların yanıtının bulunup, düzeltme
katsayısının ona göre tespit edilmesi gerekmektedir.
Geçici 32 nci ve mükerrer 298 inci
maddesinin (Ç) fıkrası kapsamında yeniden değerleme yapılmamış ancak geçici 31
inci madde kapsamında yeniden değerleme yapılmış ise yeniden değerleme yapılabilmesi için
esas alınan aktife kayıtlı olma şartının arandığı tarihten önceki ayın son günü
dikkate alınmalı.
Geçici 32 nci ve/veya mükerrer 298 inci
maddenin (Ç) fıkrası kapsamında yeniden değerleme yapılmış ise yeniden değerlemenin ilgili olduğu
dönemin son günü dikkate alınmalı.
Reel Olmayan Finansman Maliyeti Etkisi
(ROFM)
555 Sıra No.lu Vergi Usul Kanunu Genel
Tebliği’nin14 üncü maddesinde “213 sayılı Kanunun geçici 31 inci maddesi,
geçici 32 nci maddesi ve/veya mükerrer 298 inci maddesinin (Ç) fıkrası
kapsamında yeniden değerlemeye tabi tutulmuş iktisadi kıymetlerin değerinin
düzeltilmesinde, düzeltmeye esas değer olan yeniden değerleme sonrası değerler
için ROFM hesabı yapılmaz.“denilmektedir. Bu açıklamadan yola çıkılarak enflasyon düzeltmesi öncesi yeniden değerleme
hükümleri kapsamında amortismana tabi iktisadi kıymetlerini yeniden değerleme
yapan firmalar ROFM hesabı yapma yükünden kurtulmuş olacaklardır.
Enflasyon Düzeltmesine Tabi Tutulacak
Sermayenin Tespiti
555 Sıra No.lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği’nin 15 inci maddesinde sermayenin, düzeltmeye esas tutarına ulaşılırken mükerrer 298(Ç), Geçici 31 ve Geçici 32 kapsamında yapılan yeniden değerlemelerden kaynaklı değer artışlarının düşülmesi gerekeceği hususuna değinilmektedir. Devamında da söz konusu tebliğin 16. Maddesinde Mükerrer 298(Ç), Geçici 31 ve Geçici 32 maddeleri uyarınca oluşturulan yeniden değerleme değer artış fonu hesapları bakiyesinin Enflasyon Düzeltme Hesabına aktarılmak suretiyle geçmiş yıllar karları veya zararları hesabıyla ilişkilendirileceği belirtilmektedir.
Makaleyi Kaleme Alan
Sırma ARSLAN
Tax Asistant Manager
