Maden Arama Yatırımlarında Sanki Bir Aksilik Var!

Bildiğiniz gibi, 30/05/2025 tarihli Resmi Gazete’de 9903 sayılı Yatırımlarda Devlet Yardımları Hakkında Karar yayımlanarak yürürlüğe girdi. Ancak, 9903 sayılı Karar’ın yürürlüğe girmesiyle birlikte 2012/3305 sayılı Yatırımlarda Devlet Yardımları Hakkında ile 2018/11201 sayılı Cazibe Merkezleri Programı Kapsamında Yatırımların Desteklenmesi Hakkında Karar mülga hale geldi. Bu makalemizde 9903 sayılı Karar ile ilgili “Maden Arama Yatırımları” özelinde bir konuya değineceğiz.

Yatırım Konusunun Desteklenmesi Neye Bağlıdır?

Bir yatırımın 9903 sayılı Karar kapsamında desteklenebilmesi için öncelikle Karar’ın 3 no.lu ekinde belirtilen yatırım konularından olması esastır. Bu şart, mutlak bir şarttır. İstisnası ise sadece Dijital Dönüşüm ve Yeşil Dönüşüm kapsamındaki yatırımlardır. Bu kapsamdaki yatırımlar için EK-3’te bulunma şartı aranmaz.

Maden arama yatırımları da 9903 sayılı Karar’ın 3 No.lu ekinde yer alan yatırım konularından olup desteklenen yatırımlar arasında sıralanmaktadır.

Hangi Maden Arama Yatırımları Desteklenmektedir?

9903 sayılı Karar’ın “Desteklerden Yararlanabilecek Sektörler ve Şartlar” başlıklı Ek-3 no.lu tablosuna baktığımızda, Madencilik ve Taş Ocakçılığı grubunda tanımlanan yatırımların desteklerden yararlanabildiğini belirtebiliriz. Ancak, burada da yine kendi içerisinde bazı istisnai durumlar mevcuttur.

Öncelikle, söz konusu maden arama yatırımının desteklerden yararlanabilmesi için yatırımcının, Maden Kanunu’na istinaden düzenlenmiş bir arama ruhsatına veya sertifikasına haiz olması; bununla birlikte söz konusu faaliyetin rödevans sözleşmesi kapsamında gerçekleştirilmiyor olması gerekmektedir.  Diğer taraftan söz konusu arama faaliyetinin Maden Kanunu’nda belirtilen I’inci grup madenlerden olmaması gerekmektedir. Ayrıca, İstanbul ilinde gerçekleştirilecek maden arama yatırımlarının da desteklerden yararlanamayacağı göz ardı edilmemelidir.  

Maden Arama Yatırımları Hangi Yatırım Programına Dahil Edilir?

Maden arama faaliyeti çerçevesinde yatırım teşvik belgesine başvuran bir yatırımcı bu faaliyetin icrasında arazi-arsa, bina-inşaat, makine ve teçhizat ile diğer yatırım harcamalarını belge kapsamında gerçekleştirebilir. Tabi belirtilen harcamaların sadece maden arama yatırımlarına uygun olanı yatırım harcaması olarak dikkate alınacaktır. Dolayısıyla, yatırım konusuna uygun olan yatırım harcaması, yatırımcısına çeşitli teşvik ve destek unsurları sağlamaktadır.

9903 sayılı Karar’a baktığımızda, şartları sağlayan Maden Arama yatırımlarının “Öncelikli Yatırım” konularından sayıldığını söyleyebiliriz. Bu kapsamda yapılacak olan maden arama yatırımlarına “Öncelikli Yatırım” kapsamında hangi destekler sağlanıyorsa belgeye bağlanmış maden arama yatırımları da bu desteklerden yararlanabilecektir.

Öncelikli Yatırımlara Hangi Destekler Sağlanmaktadır?

9903 sayılı Karar’ın “Öncelikli Yatırımlar Teşvik Sistemi” başlıklı 9’uncu maddesine baktığımızda; 3213 sayılı Kanun’a istinaden düzenlenmiş, geçerli arama ruhsatı veya sertifikasına sahip yatırımcıların ruhsatlı sahalarında yapacağı maden arama yatırımlarının öncelikli yatırımlar için belirlenmiş olan desteklerden yararlanacağı söyleyebilir. Bu program kapsamında sağlanan destekler aşağıdaki gibidir:

Yukarıdaki tablodan da görüleceği üzere, maden arama yatırımlarına sağlanan desteklerden bir tanesi de vergi indirimi desteğidir. Vergi indirimi desteği uygulamasının iz düşümü olan Kurumlar Vergisi Kanunu’nun 32/A maddesindeki düzenlemeye baktığımızda; yatırımcılar (eski düzenlemeye göre yatırım döneminde yeni düzenlemeye göre yararlanma hakkının ortaya çıktığı dönemden itibaren dört hesap dönemi boyunca) diğer faaliyetlerinden elde etmiş oldukları kazançlarına indirimli kurumlar vergisi uygulayarak bu destekten, yatırıma katkı tutarının belirlenmiş oranına ulaşana kadar (eski düzenlemeye göre %80, yeni düzenlemeye göre %50) yararlanabilecekler. Herşey buraya kadar gayet normal ve işler rayında gitmekte. Aslında belirsizlik bu noktadan sonra yani işletme dönemine geçildiğinde (ya da dört hesap dönemi bittikten sonra) ortaya çıkmaktadır. Yatırımın İşletilmesinden Elde edilen Kazanç Nedir?

Maden Arama Yatırımlarında Yatırımın İşletilmesinden Elde Edilen Kazanç Nedir?

Teşvik belgeli yatırımlara sağlanan vergi indirimi desteğinin tatbik edilmesine ilişkin yukarıda da belirttiğim gibi pratiğe dökülmesi iki şekilde münkün. Birincisi, vergi indirimi şeklindeki destek tutarının bir kısmının (%50-%80) diğer faaliyetlerden elde edilen kazançlara indirimli kurumlar vergisi uygulanarak tüketilmesi; ikincisi ise yine bakiye vergi indirimi desteğinin yatırımın işletilmesinden elde edilen kazançlara indirimli kurumlar vergisi uygulanarak tüketilmesidir. Dolayısıyla, arama faaliyetinden elde edilen kazanç olarak ölçülebilir bir değer ortaya koymak ve bu değeri yatırımdan elde edilen kazanç olarak nitelemek mümkün görünmemektedir. Arama faaliyeti başarılı ya da başarısız sonuçlansa da durum böyledir. Bazen kağıt üzerinde yazılanları pratiğe dökmek ve bunu tatbik etmek anlamsız kalmaktadır. Maden arama faaliyetlerinden elde edilen kazanç konusu da bunun bir tezahürüdür. Benzer durumlar yok mudur tabii ki vardır. Maden arama yatırımları sadece bunun örneklerinden bir tanesidir.

Peki Bu Yatırımda Bir Kısım Vergi İndirimi Desteğimizden Yararlanamayacak Mıyız?

Malesef 9903 sayılı Karar’a baktığımızda size alternatif destek unsurları sunduğunu söylememiz pek mümkün değil. Oysa, 30/05/2025 tarihinden itibaren mülga hale gelen 2012/3305 sayılı Karar, yatırımcılara vergi indirimi desteğinden vazgeçmek koşuluyla alternatif destekler sunmaktaydı. Bu imkanı da daha fazla SGK desteği sağlayarak telafi etmekteydi. Bakınız, 2012/3305 sayılı Karar’ın Sigorta Primi İşveren Hissesi Desteği başlıklı 12’nci maddesinin 10’uncu bendi.

Şimdi geriye tek alternatifiniz Kurumlar Vergisi Kanunu’nun 32/A maddesinin 8’inci bendinde yer alan KDV ve ÖTV hariç vergi borçlarına mahsup müessesi kalıyor. Kısmen yararlanma imkanı sağlasa da bu uygulamanın da göz ardı edilmemesinde fayda görüyor, zararın neresinden dönülürse kardır mantığını güdüyoruz.

Sonuç olarak, yatırım aksiyonuna geçmeden önce enine boyuna düşünmek gerektiğini lütfen göz ardı etmeyin!