Gümrük Vergilerinde Yeniden Yapılandırma

Bildiğiniz üzere gümrük vergilerini de içerecek şekilde birçok vergi borcuna yeniden yapılandırma imkânı getiren "7440 sayılı Bazı Alacakların Yeniden Yapılandırılması ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına İlişkin Kanun” 12.03.2023 tarihinde Resmi Gazete’de yayımlanmıştır. Akabinde, konuyla ilgili olarak 23.03.2023 tarihinde “Gümrük Alacaklarının Yeniden Yapılandırılmasına ilişkin Tebliğ” yayımlanmıştır. Tebliğ’in yayımlanması ile birlikte başvurular yapılmaya başlanmıştır.

Kanun metni ve ilgili tebliğ uyarınca yapılandırma hükümlerinin bir önceki yapılandırma uygulamaları ile benzerlikler içerdiği görülmektedir. 

Hangi dönem kapsam dahilindedir?

31.12.2022 tarihinden önce (bu tarih dahil) 4458 Sayılı Kanun ve ilgili diğer kanunlar uyarınca gümrük yükümlülüğü doğan ve Ticaret Bakanlığı’na bağlı tahsil daireleri tarafından takip edilen gümrük vergileri, idari para cezaları, faizler, gecikme faizleri ve gecikme zammı alacakları yeniden yapılandırma kapsamına alınmıştır. Buna göre, gümrük vergisine ilave olarak ithalat sırasında tahsil ve takip edilen, ilave gümrük vergileri, ek mali yükümlülükler, katma değer vergileri, özel tüketim vergileri, kaynak kullanımını destekleme fonu, çevre katkı pay bu kapsamda değerlendirilmektedir.

Alacakların bu yapılandırma kapsamında olabilmesi için gümrük vergi alacağıyla ilgili 31 Aralık 2022 tarihinden önce (bu tarih dahil) gümrük yükümlülüğünün doğmuş olması ve 6183 Sayılı Kanun kapsamında takip edilen bir alacak olması gerekmektedir.

Gümrük tekniği olarak bu hususu şu şekilde özetleyebiliriz. Yapılandırmaya konu edilebilecek olan gümrük vergileri ve cezalarının ilgili olduğu ithalat beyannamelerinin tescil tarihinin 31.12.2022 tarihi veya bu tarihten önce bir tarih olması gerekmektedir.

Hangi Alacaklar kapsama dahil edilmiştir?

Yine bir önceki yapılandırma uygulamalarıyla benzer olarak bu Kanun kapsamında bir indirimden faydalanabilmek için alacağın vergi aslına bağlı olup olmadığının tespiti gerekmektedir. Çünkü vergi aslına bağlı olan alacaklar ile aslına bağlı olmayan alacaklarda idare farklı indirimler tanımlamıştır.

Bununla beraber söz konusu düzenlemede

• Kesinleşmiş alacaklar

• Kesinleşmemiş alacaklar (Uzlaşma aşaması, itiraz aşaması veya dava aşamasında bulunanlar)

• Devam eden incelemeler (Kanun’un yayım tarihinde başlamış ve devam eden incelemeler sonucunda çıkarılan ek tahakkuk ve cezalar)

• Kendiliğinden beyan edilecek alacaklarla

İlgili hükümler yer almaktadır.  

Özetle, ilgili Kanun gereğince, alacağın bu dört ana başlık altında vergi aslına bağlı ve vergi aslına bağlı olmayan alacaklar şeklinde ayrıştırılmasıyla İdare’nin tahsilinden vazgeçeceği oranlar belirlenmiştir. Kesinleşmiş vergi aslına bağlı idari para cezaların tamamının tahsilatından vazgeçilirken; vergi aslına bağlı olmayan idari para cezalarında ise  kesinleşmiş alacak olması halinde cezaların %50’si, kesinleşmemiş alacaklarda cezanın %75’i silinmektedir. Yine gümrüklenmiş değere ilişkin bir idari para cezası söz konusu olduğunda kesinleşme durumuna göre İdare, cezaların %70’nin ya da %85’nin tahsilatından vazgeçmektedir.

Bununla birlikte, 12.03.2023 tarihi itibariyle uzlaşma hükümlerinden yararlanılmak üzere başvuruda bulunulmuş, uzlaşma günü verilmemiş veya uzlaşma günü gelmemiş ya da uzlaşma sağlanamamış ancak dava açma süresi geçmemiş olanlar da bu kesinleşmemiş alacaklarla ilgili hükümlerden faydalanacaklardır.

Geçmiş dönemlerdeki uygulamalardan yine benzer olacak şekilde bu Kanun’da da net olarak gümrük incelemelerine yönelik düzenleme yapıldığını görüyoruz. Bu Kanun’un kapsadığı dönemlere ilişkin olarak, Kanun’un yayımı tarihinden önce başlanıldığı halde tamamlanamamış olan Gümrük Kanunu kapsamında yapılan gümrük incelemeleri de yapılandırma kapsamına alınmıştır. Başlanıldığı halde 12.03.2023 tarihinden önce tamamlanmamış olan gümrük incelemeleri ile ek tahakkuk işlemlerine devam edileceği; bu işlemlerin tamamlanmasından sonra tahakkuk eden vergi alacakları yapılandırmaya konu edilebilecektir.

Peki 12.03.2023 tarihinden sonra başlayacak olan incelemelerde de aynı hükümlerden faydalanmak mümkün olacak mı? İdare bu konuya Tebliğ ile birlikte bir açıklama getirmiş ve incelemeye başlama tarihi olarak görevlendirmeye ilişkin Bakanlık Makamı Onay tarihi, Gümrük ve Dış Ticaret Bölge Müdürlüğü Kontrol Şubelerince yapılan incelemeler ile diğer incelemeler için görevlendirme tarihinin esas alınacağını belirtmiştir.

Bir diğer önemli husus ise yine bu Kanun’un ilgili hükümleri gereğince Gümrük Kanunu’na göre tahakkuku ve tahsili gerektiği halde yükümlü tarafından beyan edilmeyen aykırılıkların gümrük idaresinin tespitinden önce kendiliğinden bildirilmesi durumunda, söz konusu alacaklarla da ilgili yapılandırma mümkün kılınmıştır.

Yapılması Gerekenler!

Gümrük mevzuatına göre rejim ihlalleri ve bunun neticesinde oluşabilecek vergi kaybı cezaları şirketler için oldukça ağır sonuçlar doğurabilmektedir. Dolayısıyla bu Kanun’un mükellefler için oldukça önem arz ettiğini ve bu kapsamdan yararlanmak isteyecek çok sayıda mükellef olacağını düşünüyoruz.

Kanunun bu metni ile gümrük mevzuatı kapsamında oluşan ihtilaflarla ilgili konu özelinde bir değerlendirme yapılması oldukça önemli; nitekim bazı konularda hukuki yorum farklılıkları oluşabilmektedir. Dolayısıyla mükelleflerin mevcut durumlarını analiz etmeleri oldukça önemli. Bunun öncesinde alacak konusuyla ilgili detaylı bir değerlendirme yapılmasının faydalı olacağını düşünüyoruz. 

Dolayısı ile Şirketlerin:

·         Kendiliğinden beyan süreci ile Kanun kapsamına giren konularda gerek “uyum” gerekse “maliyet” fırsatını kaçırmamaları,

·         Devam eden incelemeler açısından Kanun hükümlerini değerlendirmeleri,

·         İç denetim veya dış denetim bulgularını Kanun kapsamında beyana konu ederek cezalardan kurtulmaları,

·         İhtilaf süreci devam eden ceza ve alacaklarla ilgili Kanun kapsamında yapılandırmayı değerlendirmeleri,

·         Uzlaşma sürecinde bulunan ceza ve alacakları Kanun kapsamında daha avantajlı bir şekilde kapatmaları,

·         Usulün önceliği ilkesini gözeterek süreçleri dikkatli yürütmeleri

büyük önem arz etmektedir.

Son olarak, bu Kanun hükümlerinden yararlanmak isteyen mükelleflerin 31/5/2023 günü mesai bitimine kadar ilgili gümrük idaresine  başvuruda bulunmaları gerektiğini belirtmek isteriz.

Yazarlar: Murat Palaoğlu (Gümrük ve Dış Ticaret Hizmetleri Lideri, Şirket Ortağı) & Seçil Altınöz (Gümrük ve Dış Ticaret Hizmetleri, Kıdemli Müdür).