Enflasyon Düzeltmesi İşlemlerinde Bir Nüans: Tevsi Yatırımlar

Ormana cepheden bakmak büyük bir haz verir ancak içine girdiğinizde vahşi doğasıyla karşılaşırsınız ya bu enflasyon düzeltmesi de aynen öyle. Buna sebep, belki de bilinmez yanlarının, gri noktalarının çokluğundandır. Düzelt geç demek en basiti ama dilim varmıyor bunu söylemeye. O nedenle tevsi yatırımlar için önemli olduğunu düşünerek amortismana tabi kıymetler(Atik)’in enflasyon düzeltmesinde bu hususun da göz önünde bulundurulmasında fayda var. Bu konu daha çok yatırımdan elde edilen kazancın hesabıyla alakalıdır.  

Atiklerin Enflasyon Düzeltmesinde “İhtiyarilik” Var mı?

Atikler de parasal olmayan kıymetlerden olmaları nedeniyle hem 2023 hem de şartların oluşması halinde 2024 ve izleyen yıllarda enflasyon düzeltmesine tabi tutulacak. Tabi aşikar olduğu üzere, 2023 düzeltme işlemleri vergisiz; 2024 ve izleyen yılları ise vergili bir şekilde yapılacak. 31.12.2023 tarihli bilançoların düzeltmesinde Atikler için izlenmesi gereken yol haritasına KPMG Blogda yayımlanan bu linkten ulaşabilirsiniz. https://kpmgvergi.com/blog/amortismana-tabi-iktisadi-kiymetlerin-2023-yili-enflasyon-duzeltmesinde-goz-onunde-bulundurulmasi-gerekenler-nelerdir/1292

Linkte yer alan makalemizde 31.12.2023 tarihli bilançoda yer alan Atiklerden faydalı ömrünü tamamlamış, net defteri sıfırlanmış ya da iz bedeliyle takip edilenler için enflasyon düzeltmesinin “İHTİYARİ” olduğunu belirtmiştik.

Amortisman süresi dolmuş ama net defter değeri sıfırlanmamış olan Atikler için geçmişte ayrılmayan amortismanların düzeltme sonrasında da ayrılmasına izin verilmemektedir. Dolayısıyla, bu kıymetlerin düzeltme sonucu oluşabilecek vergi yükünden kurtulmak için 2023 yılı sonu itibariyle düzeltme işlemleri öncesinde geçmişte ayrılmamış olan amortismanlarını ayırıp ayrılan tutarları KKEG yapmakta fayda var. Aksi halde vergili enflasyon düzeltmesinin yapılacağı yıllarda faydalı ömrü dolmuş ancak net defter değeri sıfırlanmamış olan kıymetlerin düzeltilmesi, 2024 ve izleyen yıllarda enflasyon vergisinde artışa neden olacaktır(zarar çıkmadığı varsayımıyla).   

Bunları açıklamaktan amacımız, ihtiyari olan konuların yanında “TEVSİ YATIRIMLAR” için ihtiyarilikten(enflasyon düzeltmesi yapmama) yararlanmanın 2024 ve izleyen yıllardaki önemidir.

Tevsi Yatırımlarda Kazanç Nasıl Belirleniyordu?

Tevsi yatırımlardan elde edilen kazancın işletme bütünlüğü çerçevesinde ayrı hesaplarda izlenmek suretiyle tespit edilebilmesi halinde, bu kazanca indirimli vergi oranı uygulanacaktır. Kazancın ayrı bir şekilde tespit edilememesi halinde ise tevsi yatırım dolayısıyla indirimli vergi oranı uygulanacak kazanç, yapılan tevsi yatırım tutarının, dönem sonunda kurumun aktifine kayıtlı bulunan toplam sabit kıymet tutarına (devam eden yatırımlara ait tutarlar da dahil) oranlanması suretiyle belirlenmektedir.

“Dönem sonunda aktife kayıtlı bulunan toplam sabit kıymet” ifadesinden kasıt, amortismana tabi kıymetlerdir. Atikler ise bu hesaplamada “Brüt” değerleriyle yani amortismanları düşülmeksizin dikkate alınmaktadır.

Tevsi yatırımlardan elde edilen kazancın ayrı hesaplarda izlenmek suretiyle tespit edilememesi durumunda;

Yatırımdan elde edilen kazanç bu formülle hesaplanmaktadır. Ancak, enflasyon düzeltmesinin uygulanması halinde, hesaplamada hem yatırım tutarı hem de toplam sabit kıymetler, düzeltilmiş değerleriyle dikkate alınmaktadır.

Atiklerde Enflasyon Düzeltmesinin “İhtiyari” Olan Tarafı Tevsi Yatırımlarda Neden Önemli?

Düzeltmesi “İhtiyari” olan Atikler, tevsi yatırımdan elde edilen kazancın belirlenmesinde; toplam sabit kıymetlerin içerisinde her türlü yer alacaktır. Toplam sabit kıymetler içerisinde yer alıp yatırım tutarı içerisinde yer almadığı takdirde, hesaplamada oranın düşmesine; oranın düşmesi ise yatırımdan elde edilen kazancın azalmasına neden olmaktadır. Toplam sabit kıymetlerde yer alıp yatırım tutarında yer almayan, düzeltmesi “İhtiyari” olan Atikler için enflasyon düzeltmesi yapmayarak yatırımdan elde edilen kazancın artmasına diğer bir deyişle indirimli kurumlar vergisi uygulanacak matrahın tutar olarak büyümesine imkan sağlanmış olacaktır.