Binek Otomobillerinin Birikmiş Amortismanlarına Ait Enflasyon Düzeltmesi

7194 sayılı Kanun’la Gelir Vergisi Kanun’un 40. maddesinde yapılan düzenlemeler uyarınca, anılan Kanunun yayımlandığı 7/12/2019 tarihinden itibaren iktisap edilen binek otomobillerine ilişkin giderler ve amortismanların kazancın tespitinde indirim konusu yapılmasına sınırlamalar getirilmiştir. Söz konusu sınır tutarlar her yıl yeniden değerleme oranında artırılarak yeniden belirlenmektedir.

Söz konusu sınırlamalara ilişkin tutarlar yıllar itibariyle aşağıda yer almaktadır.

Binek otomobillere ilişkin enflasyon düzeltmesi ile ilgili olarak 555 no.lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliğin “Bilançolarını enflasyon düzeltmesine tabi tutan mükelleflerin beyanname üzerinde yapacakları işlemler”  başlıklı 40’ncı maddesinde verilen örnekte hesap dönemi takvim yılı olan ve bilanço esasına göre defter tutan (M), ticari işletmesinde kullanılmak üzere 15/7/2022 tarihinde katma değer vergisi ve özel tüketim vergisi dahil alış bedeli 1.000.000 TL olan bir adet binek otomobil satın almış ve binek otomobilin iktisabı esnasında ödenen vergilerini binek otomobilin maliyetine dahil etmiştir. Mükellef normal amortisman usulünde yıllık amortismanlarını genel hükümlere göre ayırmakta ve safi kazancın tespitinde gider olarak dikkate alabileceği amortisman tutarını aşan kısmını kanunen kabul edilmeyen gider olarak dikkate almaktadır. Mükellef 2023 yılı ve 2024 yılı bilançolarını enflasyon düzeltmesine tabi tutacak, 31/12/2024 tarihli dönem sonu işlemlerinde söz konusu binek otomobilin düzeltilmiş değeri üzerinden amortisman ayıracaktır. Ancak binek otomobilin Gelir Vergisi Kanunu’na göre belirlenen amortismana esas bedelin üzerinde kalan maliyet kısmına tekabül eden amortisman tutarını kanunen kabul edilmeyen gider olarak dikkate alacağı belirtilmiştir. Tebliğde belirtilen örneğin devamında 2023 yılı ve 2024 yılı bilançolarını enflasyon düzeltmesine tabi tutacağı 31/12/2024 tarihli dönem sonu işlemlerinde söz konusu binek otomobilin düzeltilmiş değeri üzerinden amortisman ayıracaktır. Ancak binek otomobilin Gelir Vergisi Kanunu’na göre belirlenen amortismana esas bedelin üzerinde kalan maliyet kısmına tekabül eden amortisman tutarını kanunen kabul edilmeyen gider olarak dikkate alacağı belirtilmiştir.

Buna göre tebliği de yer alan örnek üzerinden enflasyon düzeltmesine tabi tutulması halinde aşağıdaki gibi yol haritası izlenebilecektir.

Mükellef kurum tarafından 2022 – Temmuz ayında aktifine kayıt edilen kıymeti 2023 yılı sonunda enflasyon düzeltmesine tabi tutulmuştur.

- [Temmuz 2022 yurtiçi Yİ-ÜFE 1.738,21 ; Aralık 2023 yurtiçi Yİ-ÜFE 2.915,02 ; ( 2.915,02 / 1.738,21 = 1,67702)

- [Aralık 2023 yurtiçi Yİ-ÜFE 2.915,02 ; Haziran 2024 yurtiçi Yİ-ÜFE 3.483,25 ; ( 3.483,25 / 2.915,02 = 1,19493)

Alternatif 1 Muhasebe Kaydı

Alternatif 2 Muhasebe Kaydı

Sonuç

Enflasyon düzeltmesi tebliğine göre, düzeltme işlemlerinde 698 no.lu “Enflasyon Düzeltme Hesabı” kullanılıyor. Bunun sonucuna göre 698 hesaba kayıt edilen bakiyelerin toplamının 698 hesabın borç vermesi durumunda 658 hesabında gider olarak dikkate alınacağı 698 hesabın alacak bakiyesi vermesi durumunda ise 648 hesabına gelir olarak dikkate alınacağı belirtilmiştir. Böylelikle enflasyon etkisinin finansal tablolara etkisi görülmektedir.

Fakat binek araçlara ilişkin vergi mevzuatımızda farklı düzenlemeler bulunduğundan ayrıca ele almak gerekir. Buna göre binek araçlara getirilen gider kısıtlamasından dolayı birikmiş amortismanların enflasyon endekslemesine tabi tutulması sonucu önceki yıllarda kurum kazancından indirilemeyen giderlerin endeksleme sonucu oluşan fark içerisindeki payı kadar kısmının gene kurum kazancından indirilemeyecektir. Buna göre kurum kazancından indirilemeyecek olan endeksleme farkının 698 hesabına doğrudan kayıt edilmesi halinde KKEG takibinin hayli zor olacağı görüşündeyiz. Bu yüzden endekslemeden kaynaklı birikmiş amortisman KKEG tutarının 698 hesabı yerine 689 hesabının alt detayında takip edilmesi daha uygun olabileceği kanaatindeyiz.