Yabancı
paraların (USD, EURO, GBP) ve Altın Hesaplarının, Kur Korumalı TL Mevduat ve
Katılma Hesaplarına Dönüştürülmesinden Elde Edilen Kazançlara İlişkin İstisna
Uygulamasına Yön Veren “19 Seri No’lu
Kurumlar Vergisi Genel Tebliği” 11 Şubat 2022 tarihli Resmî Gazetede yayımlanarak
yürürlüğe girmiştir.
Kurumlar Vergisi
Kanunu’nun Geçici 14. maddesi ile mükelleflerin, 31.12.2021 tarihli
bilançolarında yer alan yabancı paralarını (USD, EURO, GBP) ve altın hesaplarını, Türkiye Cumhuriyet
Merkez Bankası Kanunu’nun 4. maddesinin üçüncü fıkrasının (I) numaralı bendinin
(g) alt bendi hükmüne istinaden Türk lirası mevduat ve katılma hesaplarına
dönüşümün desteklenmesi kapsamında Türk Lirası mevduat veya katılım hesabına
dönüştürmeleri durumunda maddede belirtilen kazançların kurumlar vergisinden
istisna tutulmasına ilişkin açıklamaların yer aldığı, 19 Seri No.lu Kurumlar
Vergisi Genel Tebliği 11.02.2022 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanmıştır.
Kanun, tebliğ ve yan
mevzuat kapsamında uygulamaya ilişkin açıklamalar aşağıda özetlenmiştir.
1- Yasal
Düzenleme
Kurumlar Vergisi Kanunu’nun Geçici 14’üncü maddesinde,
Ø Kazançları bilanço esasına
göre tespit edilen gelir ve kurumlar vergisi mükelleflerinin 31.12.2021 tarihli
bilançolarında yer alan yabancı paralarını*(USD, Euro, GBP), 17/02/2022 tarihine kadar
en az 3 ay vadeli** kur korumalı TL
mevduat ve katılma hesabına dönüştürmeleri halinde,
§ Yabancı paraların dönem
sonu kur değerlemesinden kaynaklı olup 01.10.2021- 31.12.2021
döneme isabet eden kur farkı kazançları,
§ Dönüşüm esnasında oluşan
kur farkı kazançları,
§ Açılan kur korumalı TL
mevduat ve katılma hesaplarından elde edecekleri faiz ve kâr payları,
Ø Kazançları bilanço esasına
göre tespit edilen gelir ve kurumlar vergisi mükelleflerinin 31.12.2021
tarihli bilançolarında yer alan yabancı paralarını* (USD,
Euro, GBP), 17/02/2022 tarihinden sonra 2022 yılı sonuna
kadar en az 3 ay vadeli**
kur korumalı
TL mevduat ve katılma hesabına dönüştürmeleri halinde,
§
Dönüşüm tarihinde oluşan kur farkı kazançlarının,
son geçici vergi dönemi sonu değerlemesiyle dönüşümün gerçekleştiği tarih
arasına isabet eden kısmı,
§
Dönem sonu değerlemesinden kaynaklananlar da dahil açılan
hesaplardan vade sonunda elde edilen faiz/kar payı/diğer kazançları,
Ø Kazançları bilanço esasına
göre tespit edilen gelir ve kurumlar vergisi mükelleflerinin 31.12.2021
tarihli bilançolarında yer alan altın hesabı ile bu tarihten sonra
açılacak işlenmiş ve hurda altın hesabı bakiyelerini, 2022 sonuna
kadar dönüşüm fiyatı üzerinden TL’ye çevirmeleri ve en az 3 ay
vadeli** TL mevduat ve katılma
hesabına dönüştürmeleri halinde,
§
Dönüşüm tarihinde oluşan kazançları,
§
Dönem sonu değerlemesinden kaynaklananlar da dahil, açılan
hesaplardan vade sonunda elde edilecek faiz /kâr payı/diğer kazançları,
gelir/kurumlar vergisinden müstesna tutulmuştur.
Ø Kendilerine özel hesap
dönemi tayin edilmiş olan kurumlar vergisi mükellefleri, 31.12.2021 tarihi
itibarıyla çıkaracakları bilançolarını dikkate almak suretiyle bu bilançoda yer
alan yabancı paralar ve altın hesapları ile bu tarihten sonra açılacak işlenmiş
ve hurda altın hesabı bakiyeleri dolayısıyla istisnadan yararlanabileceklerdir.
Ø Öngörülen süre ve şekilde
dönüşüm kuru/fiyatı üzerinden kur korumalı TL mevduat ve katılma hesaplarına
çevrilen yabancı paralar ile altın hesaplarına ilişkin olarak bu istisnayla
sınırlı olmak üzere, yabancı paraların ve altın hesaplarının TL’ye dönüşümü
sırasında oluşabilecek zararların kurum kazancının tespitinde dikkate
alınabilmesi sağlanmıştır.
Ø İstisna şartlarının ihlal
edilmesi halinde, zamanında tahakkuk ettirilmeyen vergilerin, vergi ziyaı
cezası kesilerek gecikme faiziyle birlikte tahsil edileceği belirtilmiştir.
2- Madde Metninde Yer Alan
Tereddütlü Husulara İlişkin Açıklamalar
*Yabancı paradan kasıt; yurt içi yerleşik gerçek
kişilerin 20/12/2021 tarihinde yurt içindeki ve yurt dışındaki, yurt içi
yerleşik tüzel kişilerin ise 31/12/2021 tarihinde yurt içindeki hesaplarında ve
31/12/2021 itibarıyla bilançolarında yer alan ancak yurt dışındaki bankalar
nezdinde mevcut olan ABD doları, Euro ve İngiliz sterlini cinsinden döviz
tevdiat hesabı ve döviz cinsinden katılım fonu hesabı bakiyeleridir.
**En az 3 aylık vadeli TL mevduat veya katılma hesabı konusu; TCMB tarafından yayımlanan “Türk
Lirası Mevduat ve Katılma Hesaplarına Dönüşümün Desteklenmesi Hakkında Tebliğ”e
göre yurt içi yerleşik gerçek kişiler
tarafından 3 ay, 6 ay veya 1 yıl
vadeli, yurt içi yerleşik tüzel kişiler tarafından ise 6 ay veya 1 yıl vadeli TL mevduat veya katılma hesabı açılacağı
belirtilmektedir. Dolayısıyla, mevcut mevzuat kapsamında tüzel kişiler minimum 6 ay vadeli KKM hesabı
açabileceklerdir.
3- İstisna
Uygulaması
a-) Yabancı Paralarda İstisna Uygulaması
i-
31.12.2021 Tarihli Bilançolarda
Yer Alıp 17.02.2022 Tarihine Kadar TL’ye Çevrilen Yabancı Paralara İlişkin Kur
Farkı Kazançlarında İstisna:
·
Dönüştürülen yabancı paraların dönemsonu (01.10.2021-31.12.2021)
değerlemesinden kaynaklı kur farkı kazançları istisna kapsamındadır.
·
İstisnaya
konu kur farkı kazancının tespitinde (Bölüm 40.3.1.1. Örnek 2), hesaba giriş ve
çıkışların tarih sırası esas alınacaktır (FİFO Yöntemi Esas).
·
İstisna hesabında, aynı döviz cinsinden (USD, Euro, GBP) olan
tevdiat hesapları birlikte dikkate alınacak. Yani, birden fazla USD, Euro ve
GBP hesabı varsa bu hesaplar kendi içinde tek hesap olarak konsolide edilecek. Ayrıca
aynı döviz cinsi hesaplar arasında yapılan aktarma işlemleri giriş çıkış olarak
değerlendirilmeyecek.
·
Tebliğde örneklenen
şekliyle banka hesapları konsolide edildikten sonra 31/12/2021 tarihli
bilançoda yer alan tutarlar hesaba en son giren dövizler olarak kabul edilerek
her bir döviz cinsi bazında (USD, Euro, GBP) istisna kapsamına giren kur farkı
kazancı hesaplanacak.
·
Belirtilen şekilde
tespit edilen kur farkı kazançları toplanarak, "istisnaya konu edilebilir
toplam kur farkı kazancı" bulunacak.
·
Dönüştürülen yabancı
paranın 31/12/2021 tarihli bilançodaki değeri, 31/12/2021 tarihli bilançodaki
TL’ye çevrilebilir toplam USD, Euro, GBP dövizlerinin toplam TL değerine
bölünerek, dönüşüm oranı tespit edilecek.
·
Dönemsonu kur farkı
kazancı, belirlenen dönüşüm oranı ile çarpılarak, istisna kur kazancı tespit
edilecek.
·
Farklı döviz cinsinden
hesapların her ikisin de kısmen dönüşüme konu edilmesi ile farklı döviz
cinsinden hesapların sadece birisinin dönüşüme konu edilmesi halinde de yukarıdaki
hesaplama yönteminin uygulanacağı belirtilmiştir.
ii-) 31.12.2021 Tarihli
Bilançolarda Yer Alıp 17.02.2022 Tarihine Kadar TL’ye Çevrilen Yabancı
Paraların TL’ye Dönüşüm Tarihinde Oluşan Kur Farkı Kazançlarında İstisna:
· 31.12.2021 tarihli
bilançolarında yer alan yabancı paralarını dördüncü geçici vergilendirme
dönemine ilişkin beyannamenin verilme tarihine kadar dönüşüm kapsamında açılan
TL mevduat veya katılma hesaplarına
aktaran mükelleflerin 01.01.2022 tarihinden TL’ye dönüşüm tarihine kadar olan
kur farkı kazançları kurumlar vergisinden istisnadır.
iii-) Açılan TL Mevduat ve Katılma
Hesaplarının Dönem Sonu Değerlemesinden Kaynaklanan Kazançlarda İstisna:
· 31.12.2021 tarihli
bilançolarında yer alan yabancı paralarını dördüncü geçici vergilendirme
dönemine ilişkin beyannamenin verilme tarihine kadar Türk Lirası mevduat veya
katılma hesaplarına aktaran mükelleflerin, mevduat veya katılma hesaplarının
vadelerinden önceki bir tarihte sona eren geçici vergilendirme dönemleri dahil
olmak üzere dönem sonları itibarıyla tahakkuk eden faiz gelirleri ile kar payları
kurumlar vergisinden istisnadır.
iv-) Açılan TL Mevduat ve Katılma
Hesaplarından Vade Tarihinde Elde Edilen Kazançlarda İstisna:
· Dönüştürülen yabancı
paraların aktarıldıkları TL mevduat veya katılma hesaplarından vade sonunda
elde edilen faiz veya kâr payı gelirleri ile diğer kazançlar kurumlar
vergisinden istisnadır.
v-) Kendilerine Özel Hesap Dönemi Tayin
Edilmiş Olan Mükelleflerin Durumu:
· Kendilerine özel hesap
dönemi tayin edilmiş olan mükellefler, tabi oldukları özel hesap dönemine
bakılmaksızın, 31.12.2021 tarihine ilişkin olarak düzenleyecekleri
bilançolarında yer alan yabancı paralarını öngörülen süre ve şekilde TL mevduat
ve katılma hesaplarına dönüştürmeleri halinde, TL’ye dönüştürülen yabancı
paraların 31.12.2021 tarihinin içinde bulunduğu geçici vergilendirme döneminin
sonu itibariyle değerlemesinden doğan kur farkı kazançları,
·
İçinde bulunduğu geçici vergilendirme dönemini takip eden
tarihten TL mevduat ve katılma hesabının açılış tarihine kadar olan dönemde
ortaya çıkan kur farkı kazançları,
·
Açılan TL mevduat ve katılma hesaplarının vade tarihine kadar
olan dönem sonlarında değerlemesinden kaynaklananlar da dahil olmak üzere vade
sonunda elde edilen faiz ve kâr payı gelirleri için istisna uygulanır.
vi-) Dördüncü Geçici Vergilendirme
Dönemine İlişkin Beyannamenin Verilmesi Gereken Tarihin Sonundan 31.12.2022
Tarihine Kadar Türk Lirasına Çevrilen Yabancı Paralara İlişkin İstisna:
·
Yabancı paraların TL mevduat ve katılma hesaplarına
aktarıldıkları tarihi içeren geçici vergilendirme döneminin başından, TL
mevduat ve katılma hesabının açılış tarihine kadar olan döneme ilişkin kur
farkı kazançları,
·
Söz konusu Türk Lirası mevduat ve katılma hesaplarının
(vadesinden önceki tarihte sona eren geçici vergilendirme dönemleri dahil olmak
üzere) dönem sonları itibarıyla tahakkuk eden faiz gelirleri ve kar payları
ile
·
Bu hesaplardan vade sonunda elde edilen faiz ve kâr payı
gelirleri ile diğer kazançlar
kurumlar vergisinden istisna tutulacaktır.
b-) Altın Hesabı İle İşlenmiş Ve Hurda Altın
Karşılığı Altın Hesabı Bakiyelerinden Elde Edilen Kazançlarda İstisna
Uygulaması
·
Altın hesabı ile işlenmiş ve hurda altın karşılığı altın hesabı
bakiyelerinin TL mevduat ve katılma hesabına dönüştüğü tarihte doğan kazançlar,
·
Söz konusu TL mevduat ve katılma hesaplarının vadelerinden
önceki tarihte sona eren geçici vergilendirme dönemleri dahil olmak üzere
dönemsonları itibariyle tahakkuk eden faiz ve kar payı gelirleri,
·
Açılan TL mevduat ve katılma hesaplarından vade sonunda elde
edilen faiz ve kar payı gelirleri ile dğer kazançlar
Kurumlar vergisinden istisnadır.
