Türkiye 2024'ten İtibaren Pillar 2
Kurallarını Uygulayacak
Küresel Asgari Kurumlar Vergisi (Pillar
2) Hakkında Genel Bilgi
16 Temmuz 2024 tarihinde Türkiye Büyük Millet
Meclisi'ne sunulan yasa tasarısı, OECD’nin Pillar 2 kurallarına uygun olarak Türk
vergi mevzuatına Yerel ve Küresel Asgari Kurumlar Vergisi müessesini getirmeyi
amaçlamaktadır. Tasarı, 2 Ağustos 2024 tarihinde onaylanmış ve resmi gazetede
yayımlanarak yürürlüğe girmiştir.
Kanunun Başlıca Hükümleri
Kanun, özellikle 36 ila 50. maddeleri arasında önemli düzenlemeler
içermektedir:
- Yurt
İçi Asgari Kurumlar Vergisi:
- 36. madde
ile yurt içi asgari kurumlar vergisi uygulaması getirilmekte, hesaplanan
kurumlar vergisinin, indirim ve istisnalar düşülmeden önceki kurum
kazancının %10’undan düşük olamayacağı düzenlenmektedir.
- Bu
madde, Türkiye’deki tüm mükellefler için uygulanacak olup aşağıda
açıklanan yerel asgari tamamlayıcı kurumlar vergisinden ayrı bir
düzenlemedir.
- Yerel
ve Küresel Asgari Tamamlayıcı Vergi:
- 37 ila
50. maddeler arasında, Küresel Matrah Aşındırmayı Önleme (GloBE)
kurallarına paralel olarak Küresel Asgari Tamamlayıcı Vergi ile Nitelikli
Yerel Asgari Tamamlayıcı Vergi (“QDMTT”) düzenlemeleri yer almaktadır. Buna
göre, nihai ana işletmesinin uluslararası kabul görmüş muhasebe
standartlarına göre hazırlanmış konsolide finansal tablolarında yer alan yıllık
konsolide geliri 750 milyon Euro kaşılığı Türk Lirası sınırını aşan çok
uluslu işletme (ÇUİ) gruplarına ait bağlı işletmelerin kazançları, ilgili
mali dönemde yerel ve küresel asgari tamamlayıcı vergiye tabi olacaktır. İlgili
düzenlemeler Kurumlar Vergisi Kanunu’na eklenmiştir. Küresel asgari tamamlayıcı
vergi, 1 Ocak 2024 itibarıyla başlayan mali yıllar için Gelire Dahil Etme
Kuralı (IIR) esas alınarak hesaplanacak, Yetersiz Vergilendirilen
Ödemeler Kuralı (UTPR) ise 1 Ocak 2025 itibarıyla başlayacak mali yıllar
için uygulanacaktır.
Küresel Asgari Kurumsal Vergi
Detayları
Kanun, Kurumlar Vergisi Kanunu’na eklenen 13 maddeyle,
verginin konusu, ana kavramların tanımları, muafiyetler, vergi yükünün
hesaplanması, matrah, varlığa dayalı gelir istisnası kuralları, uygulanacak
oran, vergilendirme dönemi ve küresel asgari kurumlar vergisinin ödenmesi gibi
konuları içermektedir.
Verginin Kapsamı ve Hesaplanması
Kanunla, nihai ana işletmelerinin son dört muhasebe
döneminin en az ikisinde yıllık konsolide gelirleri 750 milyon EUR’yu aşan çok
uluslu işletme (ÇUİ) gruplarının kazançları hedeflenmektedir. İlgili kazançlar,
nitelikli yerel ve küresel asgari tamamlayıcı vergiye tabi olacaktır. Kanunda
OECD GloBE kurallarına uygun olarak, uluslararası deniz taşımacılığı
gelirlerinin GLoBE gelir hesaplamalarının dışında tutulacağı belirtmektedir.
Küresel asgari kurumlar vergisi oranı %15’tir. Ülke
bazlı hesaplanacak olan efektif vergi oranı (ETR) ile %15 arasındaki fark, tamamlayıcı
vergi olarak tahsil edilecektir.
Düzenlemeye göre, finansal muhasebe (IFRS) üzerinden
hesaplanan vergilerin kazanç toplamına bölünmesi suretiyle tespit edilmektedir.
Hesaplamada OECD Model Kurallarına uygun olarak bağlı
kuruluşların düzeltilmiş vergileri dikkate alınmaktadır. Ülke bazlı efektif
vergi yükü (ETR) hesaplamaları yapılırken, bir bağlı ortaklığın ilgili hesap
dönemine ilişkin GloBe geliri veya zararı, belirli ilaveler (örneğin, sıfırdan
büyük net vergi gideri, özsermaye zararları, yeniden değerleme yöntemi
kazançları, asimetrik kur farkı kazanç veya zararları gibi) veya indirimler
(örneğin, sıfırdan küçük net vergi gideri, temettü hariç, özsermaye kazançları,
yeniden değerleme yöntemi zararları, asimetrik kur farkı kazançları veya
zararları gibi).
OECD Model Kurallarının Varlığa Dayalı Gelir İstisnası
(SBIE) kurallarına uygun olarak İlave ödenecek verginin matrahının
belirlenmesinde, çalışanların brüt ücretlerinin (2024 hesap dönemi için)
%9,8'inin ve maddi duran varlıkların net defter değerinin %7,8'inin GloBe gelirinden
mahsup edilmesine izin verilmiştir. Bu oranlar izleyen dört hesap dönemi için
%0,2 oranında azaltılarak uygulanacaktır. 2029 yılından itibaren takip eden
dört hesap dönemi için brüt ücretler için her hesap döneminde %0,8, maddi duran
varlıklar için ise %0,4 oranında azaltılarak uygulanacaktır.
Muafiyetler
Aşağıdaki işletmeler ve bunların iş yerleri, yerel ve
küresel asgari tamamlayıcı kurumlar vergisinden muaf tutulmaktadır:
— Kamu kurumları ve kuruluşları ile
uluslararası kuruluşlar;
— Kar amacı gütmeyen kuruluşlar;
— Emeklilik fonları;
— Bir ÇUİ grubunun nihai ana işletmesi
olan yatırım fonları ve gayrimenkul yatırım araçları (özellikle gayrimenkul
yatırım ortaklıkları).
En fazla altı farklı ülkede bağlı işletmesi bulunan ve
maddi duran varlıklarının toplam değeri diğer ülkelerde 50 milyon Euro’yu
aşmayan ÇUİ grupları için, küresel asgari tamamlayıcı vergi, beş hesap dönemi
boyunca sıfır kabul edilecektir.
Tamamlayıcı Verginin Ödenmesi ve Beyanı
Küresel asgari tamamlayıcı vergi, ana işletmenin
konsolide finansal tablolarının ait olduğu hesap dönemine ilişkin olarak hesaplanır.
Mükellefler, hesaplanan vergiyi hesap döneminin bitiminden itibaren 15. ayın
sonuna kadar beyan edip ödemelidir.
Nitelikli Yerel Asgari Tamamlayıcı Vergi (QDMTT) için
vergi mükellefi, Türkiye'de ikamet eden herhangi bir bağlı işletme veya ortak
girişimdir. Vergi, muhasebe dönemi sona erdikten sonra 12 ay içinde beyan
edilip ödenmelidir.
Güvenli Liman Uygulamaları
Kanunda, geçici güvenli liman uygulamaları kapsamında,
aşağıdaki üç testten birinin geçilmesi durumunda, Türkiye’deki tamamlayıcı
verginin sıfır kabul edilecek ve detaylı bir bilgi beyannamesi bu işletmelerden
istenmeyecektir:
- ÇUİ
grubunun ülke bazlı toplam hasılatı (Nitelikli CbCR verilerine göre) 10
milyon Euro karşılığı Türk Lirasından ve vergi öncesi kârı 1 milyon Euro
karşılığı Türk Lirasından az ise (De Minimis Testi),
- ÇUİ
grubunun ülke bazlı efektif vergi oranı (CbCR verilerine göre) 2024
muhasebe dönemi için %15, 2025 için %16 ve 2026 için %17 veya daha fazla
ise (Basitleştirilmiş Efektif Vergi Oranı Testi),
- ÇUİ grubunun
vergi öncesi karı, Varlığa Dayalı Gelir İstisnası (SBIE) miktarının
toplamına eşit veya daha az ise (Rutin Kar Testi).
Nihai ana işletmenin bulunduğu ülkede en az %20
oranında bir kurumlar vergisi uygulanması durumunda, UTPR temelinde hesaplanan tamamlayıcı
vergi, geçiş dönemi boyunca sıfır kabul edilecektir. Geçiş dönemi, 31/12/2025
tarihinden önce başlayan ve 31/12/2026 tarihi itibarıyla sona eren hesap
dönemlerini ifade etmektedir. Cumhurbaşkanı, güvenli liman olarak ilan edilecek
yerleri belirlemeye ve bu yerlerin belirlenmesine ilişkin şartları tespit
etmeye yetkili kılınmıştır.
Sonuç
Bu kapsamlı mevzuat, Türkiye’yi uluslararası vergi
standartları ile uyumlu hale getirerek, ülkede faaliyet gösteren çok uluslu
işletmelerin adil bir şekilde vergilendirilmesini amaçlamaktadır. Pillar 2 kurallarının
Türkiye’de yürürlüğe girmesiyle birlikte, kapsam dahiline giren Türkiye
merkezli ÇUİ grupları veya Türkiye’de bağlı işletmeleri aracılığıyla faaliyet
gösteren ÇUİ gruplarının, Pillar 2’nin işletmeleri üzerindeki etkilerini ve
muhasebe ve vergi dataları ile sistemlerinin bu kurallara uyum sağlamaya
elverişli olup olmadığını analiz etmeleri gerekmektedir.
Pillar 2 kurallarının uygulanmasına dair ayrıntıları
ve açıklamaları içeren bir tebliğin önümüzdeki aylarda yayımlanması
beklenmektedir.