Türkiye 2024'ten İtibaren Pillar 2 Kurallarını Uygulayacak

Yayınlanma Tarihi: 26 Eylül 2024



Türkiye 2024'ten İtibaren Pillar 2 Kurallarını Uygulayacak

Küresel Asgari Kurumlar Vergisi (Pillar 2) Hakkında Genel Bilgi

16 Temmuz 2024 tarihinde Türkiye Büyük Millet Meclisi'ne sunulan yasa tasarısı, OECD’nin Pillar 2 kurallarına uygun olarak Türk vergi mevzuatına Yerel ve Küresel Asgari Kurumlar Vergisi müessesini getirmeyi amaçlamaktadır. Tasarı, 2 Ağustos 2024 tarihinde onaylanmış ve resmi gazetede yayımlanarak yürürlüğe girmiştir.

Kanunun Başlıca Hükümleri

Kanun, özellikle 36 ila 50. maddeleri arasında önemli düzenlemeler içermektedir:

  1. Yurt İçi Asgari Kurumlar Vergisi:
    • 36. madde ile yurt içi asgari kurumlar vergisi uygulaması getirilmekte, hesaplanan kurumlar vergisinin, indirim ve istisnalar düşülmeden önceki kurum kazancının %10’undan düşük olamayacağı düzenlenmektedir.
    • Bu madde, Türkiye’deki tüm mükellefler için uygulanacak olup aşağıda açıklanan yerel asgari tamamlayıcı kurumlar vergisinden ayrı bir düzenlemedir.
  2. Yerel ve Küresel Asgari Tamamlayıcı Vergi:
    • 37 ila 50. maddeler arasında, Küresel Matrah Aşındırmayı Önleme (GloBE) kurallarına paralel olarak Küresel Asgari Tamamlayıcı Vergi ile Nitelikli Yerel Asgari Tamamlayıcı Vergi (“QDMTT”) düzenlemeleri yer almaktadır. Buna göre, nihai ana işletmesinin uluslararası kabul görmüş muhasebe standartlarına göre hazırlanmış konsolide finansal tablolarında yer alan yıllık konsolide geliri 750 milyon Euro kaşılığı Türk Lirası sınırını aşan çok uluslu işletme (ÇUİ) gruplarına ait bağlı işletmelerin kazançları, ilgili mali dönemde yerel ve küresel asgari tamamlayıcı vergiye tabi olacaktır. İlgili düzenlemeler Kurumlar Vergisi Kanunu’na eklenmiştir. Küresel asgari tamamlayıcı vergi, 1 Ocak 2024 itibarıyla başlayan mali yıllar için Gelire Dahil Etme Kuralı (IIR) esas alınarak hesaplanacak, Yetersiz Vergilendirilen Ödemeler Kuralı (UTPR) ise 1 Ocak 2025 itibarıyla başlayacak mali yıllar için uygulanacaktır.

Küresel Asgari Kurumsal Vergi Detayları

Kanun, Kurumlar Vergisi Kanunu’na eklenen 13 maddeyle, verginin konusu, ana kavramların tanımları, muafiyetler, vergi yükünün hesaplanması, matrah, varlığa dayalı gelir istisnası kuralları, uygulanacak oran, vergilendirme dönemi ve küresel asgari kurumlar vergisinin ödenmesi gibi konuları içermektedir.

Verginin Kapsamı ve Hesaplanması

Kanunla, nihai ana işletmelerinin son dört muhasebe döneminin en az ikisinde yıllık konsolide gelirleri 750 milyon EUR’yu aşan çok uluslu işletme (ÇUİ) gruplarının kazançları hedeflenmektedir. İlgili kazançlar, nitelikli yerel ve küresel asgari tamamlayıcı vergiye tabi olacaktır. Kanunda OECD GloBE kurallarına uygun olarak, uluslararası deniz taşımacılığı gelirlerinin GLoBE gelir hesaplamalarının dışında tutulacağı belirtmektedir.

Küresel asgari kurumlar vergisi oranı %15’tir. Ülke bazlı hesaplanacak olan efektif vergi oranı (ETR) ile %15 arasındaki fark, tamamlayıcı vergi olarak tahsil edilecektir.

Düzenlemeye göre, finansal muhasebe (IFRS) üzerinden hesaplanan vergilerin kazanç toplamına bölünmesi suretiyle tespit edilmektedir.

Hesaplamada OECD Model Kurallarına uygun olarak bağlı kuruluşların düzeltilmiş vergileri dikkate alınmaktadır. Ülke bazlı efektif vergi yükü (ETR) hesaplamaları yapılırken, bir bağlı ortaklığın ilgili hesap dönemine ilişkin GloBe geliri veya zararı, belirli ilaveler (örneğin, sıfırdan büyük net vergi gideri, özsermaye zararları, yeniden değerleme yöntemi kazançları, asimetrik kur farkı kazanç veya zararları gibi) veya indirimler (örneğin, sıfırdan küçük net vergi gideri, temettü hariç, özsermaye kazançları, yeniden değerleme yöntemi zararları, asimetrik kur farkı kazançları veya zararları gibi).

OECD Model Kurallarının Varlığa Dayalı Gelir İstisnası (SBIE) kurallarına uygun olarak İlave ödenecek verginin matrahının belirlenmesinde, çalışanların brüt ücretlerinin (2024 hesap dönemi için) %9,8'inin ve maddi duran varlıkların net defter değerinin %7,8'inin GloBe gelirinden mahsup edilmesine izin verilmiştir. Bu oranlar izleyen dört hesap dönemi için %0,2 oranında azaltılarak uygulanacaktır. 2029 yılından itibaren takip eden dört hesap dönemi için brüt ücretler için her hesap döneminde %0,8, maddi duran varlıklar için ise %0,4 oranında azaltılarak uygulanacaktır.

Muafiyetler

Aşağıdaki işletmeler ve bunların iş yerleri, yerel ve küresel asgari tamamlayıcı kurumlar vergisinden muaf tutulmaktadır:

    Kamu kurumları ve kuruluşları ile uluslararası kuruluşlar;

    Kar amacı gütmeyen kuruluşlar;

    Emeklilik fonları;

    Bir ÇUİ grubunun nihai ana işletmesi olan yatırım fonları ve gayrimenkul yatırım araçları (özellikle gayrimenkul yatırım ortaklıkları).

En fazla altı farklı ülkede bağlı işletmesi bulunan ve maddi duran varlıklarının toplam değeri diğer ülkelerde 50 milyon Euro’yu aşmayan ÇUİ grupları için, küresel asgari tamamlayıcı vergi, beş hesap dönemi boyunca sıfır kabul edilecektir.

Tamamlayıcı Verginin Ödenmesi ve Beyanı

Küresel asgari tamamlayıcı vergi, ana işletmenin konsolide finansal tablolarının ait olduğu hesap dönemine ilişkin olarak hesaplanır. Mükellefler, hesaplanan vergiyi hesap döneminin bitiminden itibaren 15. ayın sonuna kadar beyan edip ödemelidir.

Nitelikli Yerel Asgari Tamamlayıcı Vergi (QDMTT) için vergi mükellefi, Türkiye'de ikamet eden herhangi bir bağlı işletme veya ortak girişimdir. Vergi, muhasebe dönemi sona erdikten sonra 12 ay içinde beyan edilip ödenmelidir.

 

 

Güvenli Liman Uygulamaları

Kanunda, geçici güvenli liman uygulamaları kapsamında, aşağıdaki üç testten birinin geçilmesi durumunda, Türkiye’deki tamamlayıcı verginin sıfır kabul edilecek ve detaylı bir bilgi beyannamesi bu işletmelerden istenmeyecektir:

  1. ÇUİ grubunun ülke bazlı toplam hasılatı (Nitelikli CbCR verilerine göre) 10 milyon Euro karşılığı Türk Lirasından ve vergi öncesi kârı 1 milyon Euro karşılığı Türk Lirasından az ise (De Minimis Testi),
  2. ÇUİ grubunun ülke bazlı efektif vergi oranı (CbCR verilerine göre) 2024 muhasebe dönemi için %15, 2025 için %16 ve 2026 için %17 veya daha fazla ise (Basitleştirilmiş Efektif Vergi Oranı Testi),
  3. ÇUİ grubunun vergi öncesi karı, Varlığa Dayalı Gelir İstisnası (SBIE) miktarının toplamına eşit veya daha az ise (Rutin Kar Testi).

Nihai ana işletmenin bulunduğu ülkede en az %20 oranında bir kurumlar vergisi uygulanması durumunda, UTPR temelinde hesaplanan tamamlayıcı vergi, geçiş dönemi boyunca sıfır kabul edilecektir. Geçiş dönemi, 31/12/2025 tarihinden önce başlayan ve 31/12/2026 tarihi itibarıyla sona eren hesap dönemlerini ifade etmektedir. Cumhurbaşkanı, güvenli liman olarak ilan edilecek yerleri belirlemeye ve bu yerlerin belirlenmesine ilişkin şartları tespit etmeye yetkili kılınmıştır.

Sonuç

Bu kapsamlı mevzuat, Türkiye’yi uluslararası vergi standartları ile uyumlu hale getirerek, ülkede faaliyet gösteren çok uluslu işletmelerin adil bir şekilde vergilendirilmesini amaçlamaktadır. Pillar 2 kurallarının Türkiye’de yürürlüğe girmesiyle birlikte, kapsam dahiline giren Türkiye merkezli ÇUİ grupları veya Türkiye’de bağlı işletmeleri aracılığıyla faaliyet gösteren ÇUİ gruplarının, Pillar 2’nin işletmeleri üzerindeki etkilerini ve muhasebe ve vergi dataları ile sistemlerinin bu kurallara uyum sağlamaya elverişli olup olmadığını analiz etmeleri gerekmektedir.

Pillar 2 kurallarının uygulanmasına dair ayrıntıları ve açıklamaları içeren bir tebliğin önümüzdeki aylarda yayımlanması beklenmektedir.