30.09.2020 tarihinde Türkiye Büyük Millet Meclisine sunulan Kanun teklifi ile  4691 Sayılı Teknoloji Geliştirme Bölgeleri Kanunu (TGB) ve 5746 Sayılı Araştırma, Geliştirme ve Tasarım Faaliyetlerinin Desteklenmesi Hakkında Kanun’da değişiklik yapılması gündeme gelmiştir.

AMAÇ

Söz konusu Kanun teklifi ile ülkemizde Ar-Ge ve yenilik faaliyetlerinin artırılması, üniversite-sanayi iş birliğinin artırılarak kurumsal biz tabana oturtulması, ulusal ve uluslararası yatırımcı için güçlü bir yatırım ortamı sağlanması ve devlet desteklerine ek olarak Ar-Ge ekosistemini destekleyici sermaye fonlarının özel sektör yatırımlarıyla da güçlenmesi hedeflenmektedir.

KAPSAM

Kanun tasarısında  yer alan önemli değişikliklere bültenimizde yer verilmektedir.

4691 ve 5746 Sayılı Kanun’ların Geçerlilik Süresinin Uzatımı

4691 ve 5746 sayılı kanunlar kapsamında sağlanan gelir ve kurumlar vergisi muafiyeti ile vergi indirimi ve teşvik uygulamaları için son tarih olan 31/12/2023 tarihinin yeni düzenlemede  31/12/2028 tarihine uzatılması önerilmiştir.

Yeni Düzenleme ile Değişen Tanımlar

Daha önce 4691 ve 5746 sayılı kanunlarda temel bilimler olarak ifade edilen Yükseköğretim kurumlarının matematik, fizik, kimya ve biyoloji lisans programları, günümüz ihtiyaçlarına yönelik olarak isim ve içerik değiştirebileceğinden, desteklenecek programlar olarak Yükseköğretim kurumlarının “fizik, kimya, biyoloji ve matematik lisans programları ile Bakanlıkça belirlenecek diğer programlar” şeklinde ifade edilmesi teklif edilmiştir.

4691 sayılı Kanunun 3. Maddesinin 1. Fıkrasına “Kuluçka Girişimcisi”, “Ar-Ge Binası”, “Atölye”, “Stajyer” tanımlarını içeren bentler eklenmesi önerilmiştir.

Kuluçka Merkezlerinin Bölge Dışında Kurulabilmesine İlişkin Düzenleme

4691 sayılı Teknoloji Geliştirme Bölgeleri Kanunu’nun 5. Maddesinde değişikli yapılarak, üniversite-sanayi işbirliğinin bölge dışında da gerçekleştirilebilmesi, Teknoloji Geliştirme Bölgelerinde faaliyet gösteren işletmelerin kuluçka merkezlerini Bakanlıkça belirlenecek şartlar doğrultusunda, bölge dışında da açabilmelerine fırsat verilerek destek teşvik ve istisnalardan yararlandırılmaları amaçlanmaktadır. Bu kuluçka merkezlerinde sadece kuluçka girişimcilerinin yer alabileceği öneride ayrıca belirtilmiştir.

Girişimcilere Sermaye Desteği Sağlanması Şartı

1 Ocak 2022 tarihinden itibaren geçerli olmak üzere, yeni uygulamada yıllık beyanname üzerinden istisna edilen kazançları tutarı 1.000.000 TL ve üzerinde olan Teknopark firmaları ile yıllık beyanname üzerinden yararlandırılan indirim tutarı 1.000.000 TL ve üzeri olan kurumlar vergisi mükellefi Ar-Ge ve Tasarım Merkezleri bu tutarın yüzde 2’sinin pasifte geçici bir hesaba aktarılarak, geçici hesabın oluştuğu yılın sonuna kadar Türkiye’de yerleşik girişimcilere yatırım yapmak üzere kurulmuş girişim sermayesi yatırım fonu paylarının satın alınması veya girişim sermayesi yatırım ortaklıkları ya da bu kanun kapsamındaki kuluçka merkezlerinde faaliyette bulunan diğer girişimcilere sermaye olarak konulması şartı öneride yer almaktadır.

Söz konusu tutarın ilgili yılın sonuna kadar aktarılmaması durumunda, yıllık beyanname üzerinden TGB’de faaliyet gösteren işletmeler için istisna edilen kazançlar tutarının yüzde yirmisi, ilgili yılda yararlanılan gelir ve kurumlar vergisi istisnasına konu edilemeyeceği ayrıca belirtilmiştir. Aktarılması gereken tutar yükümlülüğün, yıllık bazda 20.000.000 TL sınırlı olacağı ve aktarılması gereken tutar nedeniyle zamanında alınmayan vergiler vergi ziyaı cezası uygulanmaksızın tarh edilmesi önerilmiştir.

Cumhurbaşkanı bu tutar ve oranları, birlikte ya da ayrı ayrı sıfıra kadar indirmeye, beş katına kadar artırmaya yetkili olacaktır.

Girişim Sermayesinin Dört Yıl Firmada Kalması

Teklifte, girişim sermayesi desteğinden faydalanan şirketlere, gelir ve kurumlar vergisi mükellefleri tarafından sağlanan sermaye desteklerinin beyan edilen gelirin veya kurum kazancının yüzde onunu ve öz sermayenin yüzde yirmisini aşmayan kısmı kurum kazancının tespitinde indirim konusu yapılabileceği, indirim konusu yapılacak tutarın yıllık sınırının 500.000 TL’den 1.000.000 TL’ye çıkarılması  önerilmiştir.

Gelir ve kurumlar vergisi mükellefleri tarafından girişim sermayesi yoluyla destek almış firmalara sağlanan sermaye desteklerinin aktarımından itibaren en az dört yıl boyunca ilgili şirketlerde kalmaması, payların satılması ya da yatırılan sermayenin kısmen ya da tamamen geri alınması halinde indirim dolayısıyla zamanında tahakkuk ettirilmemiş vergiler gecikme faizi ile birlikte tahsil edileceği öneride ayrıca belirtilmiştir.

Teknoloji Geliştirme Bölgelerinde Faaliyet Gösteren İşletmelere Stajyer ve Doktora Öğrencisi Personeli İstihdamı İçin Destek

TGB’inde yer alan işletmelere Bakanlık bütçesine konulacak ödenekle sınırlı olmak üzere destek verilmesi ayrıca önerilmiştir. Bu kapsamda bölgelerde yer alan işletmelere, istihdam edilecek doktora öğrencisi Ar-Ge personeli için iki yıl süreyle, istihdam edilecek stajyer için (süre belirtilmemiştir) destek verilmesi teklif edilmiştir.

Ar-Ge ve Tasarım Merkezleri İle TGB Dışında Geçirilen Sürelerin Teşvik Kapsamında Değerlendirilmesi İle Esnek Çalışmanın Önü Açılacak

Ar-Ge ve Tasarım Merkezleri ile TGB’de faaliyet gösteren işletmeler için gelir vergisi stopajına konu edilen edilen toplam çalışma sürelerinin yüzde yirmisini aşmamak kaydıyla Ar-GE/Tasarım merkezleri ve TGB dışında geçirilen sürelerin gelir vergisi stopajı teşvikinden faydalandırılmasının önü açılacaktır. Bu oranın yüzde elliye kadar artırılması için Cumhurbaşkanının yetkili olduğu ayrıca belirtilmiştir.

Buna ek olarak, teklifte Ar-Ge ve Tasarım Merkezlerinde çalışan doktora mezunu personelin, üniversitelerde Ar-Ge ve Yenilik alanında ders vermesi veya Ar-Ge ve Tasarım personelinin Teknoloji Geliştirme Bölgelerinde bulunan girişimcilere mentörlük yapması durumunda, haftalık 8 saati aşmamak şartıyla bu çalışmalarının gelir vergisi stopajı teşviki kapsamında değerlendirileceği belirtilmiştir.

Yüksek Lisans ve Doktora Öğrencisi Ar-Ge Personelinin Eğitimi İçin Dışarıda Geçirdiği Sürelerde 1 Yıllık Çalışma Şartı Kaldırılıyor

4691 sayılı kanunda TGB’de yer alan işletmelerde ve Ar-Ge/Tasarım merkezlerinde en az bir yıl süreyle çalışan Ar-Ge ve Tasarım personelinin yüksek lisans ve doktora eğitimi için dışarıda geçirdiği süreler gelir vergisi stopajı teşviki kapsamında değerlendirilmekte iken, öneride “en az bir yıl süreyle” ifadesinin kaldırılarak, bir yıldan az süredir TGB’de veya Ar-Ge/Tasarım Merkezlerinde çalışan Ar-Ge ve Tasarım personelinin, bölge dışında eğitim için geçirdiği sürelerinin destek kapsamına alınması teklif edilmiştir.

TGB’de Faaliyet Gösteren İşletmelerde İstihdam Edilen Ar-Ge, Tasarım ve Destek Personelinin Ücretleri Üzerinden Hesaplanan Gelir Vergisi İstisnası uygulaması  Gelir Vergisi Stopajı Teşviki Uygulamasına Dönüştürülüyor

4691 Sayılı Kanun kapsamında personel ücretlerine uygulanan gelir vergisi istisnasının, işverene mi, işçiye mi sağlanan bir teşvik mekanizması olduğu konusunda tartışma yaratmaktadır. Yapılması planlanan düzenleme ile; gelir vergisi istisnası uygulaması gelir vergisi stopajı teşviki uygulamasına dönüştürülerek, teşvikten muhtasar beyanname üzerinden terkin suretiyle faydalanılması öngörülmektedir. Böylelikle söz konusu teşvikin işverene sağlanan bir teşvik mekanizması olduğunun netleştirilmesi amaçlanmaktadır.

TGB’de Destek ve Teşviklerden Faydalandırılabilecek Destek Personeli Sayısında Düzenleme

4691 sayılı Kanun’da yer alan destek ve teşviklerden faydalandırılabilir destek personeli sayısı, Ar-Ge ve Tasarım personeli sayısının yüzde onunu ile sınırlandırılmıştır. Kanun tasarısında, toplam personel sayısı on beşe kadar olan işletmeler için bu oranın yüzde yirmiye çıkarılması önerilmiştir.

Bu düzenleme sadece TGB’de faaliyetler gösteren işletmelerde istihdam edilen Ar-Ge, Tasarım ve Destek personeli için teklif edilmiş olup, Ar-Ge ve Tasarım merkezleri için böyle bir düzenleme teklifte yer almamaktadır.