Özet: 06.10.2018 tarihli ve 30557 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan "Türk Parası Kıymetini Koruma Hakkında 32 Sayılı Karara İlişkin Tebliğ (Tebliğ No: 2008-32/34)'de Değişiklik Yapılmasına Dair Tebliğ (Tebliğ No: 2018-32/51) ile, döviz cinsinden veya dövize endeksli sözleşme yapılmasına yönelik sınırlamalar içeren 85 sayılı Cumhurbaşkanlığı Kararı'nın uygulanmasına yönelik düzenlemeler yapılmıştır.

Açıklamalar

13.09.2018 tarihli Resmi Gazete'de yayımlanan 85 sayılı Cumhurbaşkanlığı Kararı ile, Türk Parasının Kıymetini Koruma Hakkında 32 sayılı Karar'ın "Döviz" başlıklı 4. maddesine (g) bendi eklenmiştir. İlgili düzenlemede, Bakanlıkça belirlenen haller dışında Türkiye'de yerleşik kişilerin yapacakları menkul ve gayrimenkul alım satım sözleşmeleri, taşıt ve finansal kiralama dahil her türlü menkul ve gayrimenkul kiralama sözleşmeleri, iş sözleşmeleri, eser sözleşmeleri ve hizmet sözleşmeleri için sözleşme bedelleri ile bu sözleşmelerden kaynaklanan diğer ödeme yükümlülüklerinin döviz cinsinden veya dövize endeksli olarak kararlaştırılamayacağı hüküm altına alınmıştır.

32 Sayılı Karar'a eklenen geçici 8'inci maddede ise, 85 Sayılı Cumhurbaşkanlığı Kararı'nın yürürlüğe girmesinden önce akdedilen ve halen yürürlükte olan sözleşmelerin döviz cinsinden kararlaştırılan bedellerinin 30 gün içerisinde Türk parası olarak taraflarca yeniden belirlenmesi gerektiği ifade edilmiştir.

06.10.2018 tarih ve 30557 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren "Türk Parası Kıymetini Koruma Hakkında 32 Sayılı Karara İlişkin Tebliğ (Tebliğ No: 2008-32/34)'de Değişiklik Yapılmasına Dair Tebliğ (Tebliğ No: 2018-32/51) ile, dövizli cinsinden veya dövize endeksli sözleşmelerin istisnaları ve ilgili hükümlerin uygulanmasına yönelik düzenlemeler yapılmıştır.

1. Döviz cinsinden veya dövize endeksli olarak düzenlenemeyecek sözleşmeler

Türkiye'de yerleşik kişilerin; kendi aralarında akdedecekleri aşağıdaki sözleşmelerde, sözleşme bedeli ve diğer ödeme yükümlülüklerini döviz cinsinden veya dövize endeksli olarak kararlaştırmaları mümkün bulunmamaktadır. ​

• Konusu serbest bölgeler dahil yurt içinde yer alan gayrimenkuller olan, konut ve çatılı iş yeri dâhil gayrimenkul kiralama ve satış sözleşmeleri,
  
  
• İş sözleşmeleri,
  
  
• Danışmanlık, aracılık ve taşımacılık dâhil hizmet sözleşmeleri,
  
  
• Eser sözleşmeleri,
  
  
• İş makineleri dâhil taşıt satış sözleşmeleri
  
  
• İş makineleri dahil taşıt kiralama sözleşmeleri (13.09.2018 tarihinden sonra imzalanan)
  
  

2. Döviz cinsinden veya dövize endeksli düzenlenebilecek sözleşmeler

Türkiye'de yerleşik kişilerin aşağıda yer alan sözleşmelerde, sözleşme bedeli ve diğer ödeme yükümlülüklerini döviz cinsinden veya dövize endeksli olarak kararlaştırmaları mümkündür.

• Yurt dışında ifa edilecek iş sözleşmeleri,
  
  
• Türkiye Cumhuriyeti Devleti ile vatandaşlık bağı bulunmayan kişilerin taraf oldukları hizmet sözleşmeleri,
  
  
• Türkiye Cumhuriyeti Devleti ile vatandaşlık bağı bulunmayan Türkiye'de yerleşik kişilerin taraf olduğu iş sözleşmeleri,
  
  
• İhracat, transit ticaret, ihracat sayılan satış ve teslimler ile döviz kazandırıcı hizmet ve faaliyetler kapsamında yapılan hizmet sözleşmeleri,
  
  
• Türkiye'de yerleşik kişilerin yurt dışında gerçekleştirecekleri faaliyetler kapsamında yapılan hizmet sözleşmeleri,
  
  
• Türkiye'de yerleşik kişilerin, kendi aralarında akdedecekleri, Türkiye'de başlayıp yurt dışında sonlanan ve yurt dışında başlayıp Türkiye'de sonlanan elektronik haberleşme ile ilgili hizmet sözleşmeleri,
  
  
• 4490 sayılı Türk Uluslararası Gemi Sicili Kanunu ile 491 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamede Değişiklik Yapılmasına Dair Kanunda tanımlanan gemilerin inşası, tamiri ve bakımına ilişkin eser sözleşmeleri,
  
  

• Menkul satış sözleşmeleri (iş makinesi dahil taşıt satış sözleşmeleri dışında kalan),
  
  
• Menkul kiralama sözleşmeleri (iş makinesi dahil taşıt kiralama sözleşmeleri dışında kalan),
  
  
• Bilişim teknolojileri kapsamında yurt dışında üretilen yazılımlara ilişkin satış sözleşmeleri ile donanım ve yazılımlara ilişkin lisans ve hizmet sözleşmeleri,
  
  
• 4490 sayılı Türk Uluslararası Gemi Sicili Kanunu ile 491 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamede Değişiklik Yapılmasına Dair Kanunda tanımlanan gemilere ilişkin finansal kiralama  (leasing) sözleşmeleri,
  
  
• Türk Parası Kıymetini Koruma Hakkında 32 Sayılı Karar'ın 17 ve 17/A maddeleri kapsamında yapılacak finansal kiralama (leasing) sözleşmeleri,
  
  
• Kamu kurum ve kuruluşları ile Türk Silahlı Kuvvetlerini Güçlendirme Vakfı şirketlerinin taraf olduğu gayrimenkul satış ve gayrimenkul kiralama dışında kalan sözleşmeleri,
  
  
• Kamu kurum ve kuruluşlarının taraf olduğu döviz cinsinden veya dövize endeksli ihaleler, sözleşmeler ve milletlerarası andlaşmaların ifası kapsamında olmak kaydıyla; yüklenicilerin üçüncü taraflarla akdedeceği gayrimenkul satış, gayrimenkul kiralama ve iş sözleşmeleri dışında kalan sözleşmeler,
  
  
• Hazine ve Maliye Bakanlığı'nın 28/3/2002 tarihli ve 4749 sayılı Kamu Finansmanı ve Borç Yönetiminin Düzenlenmesi Hakkında Kanun kapsamında gerçekleştirdiği işlemlerle ilgili olarak bankaların taraf olduğu sözleşmeler,
  
  
• Dışarıda yerleşik kişilerin Türkiye'de bulunan; şube, temsilcilik, ofis, irtibat bürosu, doğrudan veya dolaylı olarak yüzde elli ve üzerinde pay sahipliklerinin bulunduğu şirketler ile serbest bölgedeki faaliyetleri kapsamında serbest bölgelerdeki şirketlerin  taraf olduğu iş ve hizmet sözleşmeleri,
  
  
• Türkiye'de yerleşik yolcu, yük veya posta taşıma faaliyetinde bulunan ticari havayolu işletmeleri; hava taşıma araçlarına, motorlarına ve bunların aksam ve parçalarına yönelik teknik bakım hizmeti veren şirketler; sivil havacılık mevzuatı kapsamında havalimanlarında yer hizmetleri yapmak üzere çalışma ruhsatı alan veya yetkilendirilen kamu ya da özel hukuk tüzel kişiliği statüsündeki kuruluşlar ile söz konusu kuruluşların kurdukları işletme ve şirketler ile doğrudan veya dolaylı olarak sermayelerinde en az %50 hisse oranına sahip olduğu ortaklıkların Türkiye'de yerleşik kişilerle yapacakları gayrimenkul satış, gayrimenkul kiralama ve iş sözleşmeleri haricindeki sözleşmeleri,
  
  

3. Sözleşme türleri itibariyle döviz cinsinden veya dövize endeksli sözleşmeler

Sözleşme türleri itibariyle döviz cinsinden veya dövize endeksli sözleşme düzenlemeyle ilgili genel kural ve istisna hükümleri aşağıdaki tabloda özetlenmiştir.

4. Sermaye piyasası araçları

32 Sayılı Karar hükümleri saklı kalmak kaydıyla, 6362 sayılı Sermaye Piyasası Kanunu ile bu Kanuna dayalı olarak yapılan düzenlemeler çerçevesinde sermaye piyasası araçlarının (yabancı sermaye piyasası araçları ve depo sertifikaları ile yabancı yatırım fonu payları da dahil olmak üzere) döviz cinsinden oluşturulması, ihracı, alım satımı ve yapılan işlemlere ilişkin yükümlülüklerin döviz cinsinden kararlaştırılması mümkündür.

5. Kıymetli maden veya emtiaya endeksli sözleşmeler

Uluslararası piyasalarda fiyatı döviz cinsinden belirlenen kıymetli madenlere ve/veya emtiaya endekslenen ve/veya dolaylı olarak dövize endekslenen sözleşmeler, dövize endeksli sözleşme olarak değerlendirilmektedir.

6. Döviz cinsinden veya dövize endeksli düzenlenemeyen sözleşmelerle ilgili kıymetli evrak

Sözleşme bedeli ve bu sözleşmelerden kaynaklanan diğer ödeme yükümlülükleri döviz cinsinden veya dövize endeksli olarak kararlaştırılamayan sözleşmelere ilişkin düzenlenecek kıymetli evraklarda yer alan bedellerin döviz cinsinden veya dövize endeksli olarak belirlenmesi mümkün değildir.

7. Türkiye'de yerleşik kişi kavramı

Türkiye'de yerleşik kişilerin yurt dışındaki; şube, temsilcilik, ofis, irtibat bürosu, işlettiği veya yönettiği fonlar, yüzde elli ve üzerinde pay sahipliklerinin bulunduğu şirketler ile doğrudan ya da dolaylı olarak sahipliklerinde bulunan şirketler Türkiye'de yerleşik olarak değerlendirilmektedir.

8. Yürürlükteki sözleşmelerin uyarlanması

Sözleşme bedeli ve bu sözleşmelerden kaynaklanan diğer ödeme yükümlülükleri döviz cinsinden veya dövize endeksli olarak kararlaştırılması mümkün olmayan sözleşmelerde yer alan bedellerin Türk Parası olarak taraflarca yeniden belirlenmesi zorunludur. Söz konusu yeniden belirlemenin, 32 Sayılı Karar'ın 4/g maddesinin yürürlüğe girdiği 13.09.2018 tarihinden itibaren 30 gün içerisinde yapılması gerekmektedir.

Sözleşme bedelleri taraflarca Türk Lirası olarak yeniden belirlenirken mutabakata varılamazsa; akdedilen sözleşmelerde döviz veya dövize endeksli olarak belirlenen bedeller, söz konusu bedellerin 02.01.2018 tarihinde belirlenen Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası efektif satış kuru kullanılarak hesaplanan Türk parası cinsinden karşılığının 02.01.2018 tarihinden bedellerin yeniden belirlendiği tarihe kadar Türkiye İstatistik Kurumu'nun her ay için belirlediği tüketici fiyat endeksi (TÜFE) aylık değişim oranları esas alınarak artırılması suretiyle belirlenecektir.

13.09.2018 tarihinden önce akdedilen konut ve çatılı iş yeri kira sözleşmelerinde döviz veya dövize endeksli olarak belirlenen bedeller iki yıllık süre için Türk parası olarak belirlenecektir. Ancak, Türk parası olarak belirlemenin yapıldığı kira yılının sonundan itibaren bir yıl geçerli olmak üzere; anılan düzenleme uyarınca Türk parası olarak belirlenen kira bedeli, taraflarca belirlenirken mutabakata varılamazsa, belirleme tarihinden belirlemenin yapıldığı kira yılının sonuna kadar Türkiye İstatistik Kurumunun her ay için belirlediği tüketici fiyat endeksi (TÜFE) aylık değişim oranları esas alınarak artırılması yoluyla belirlenecektir. Bir sonraki kira yılı Türk parası cinsinden kira bedeli ise, taraflarca belirlenirken mutabakata varılamazsa, önceki kira yılında geçerli olan kira bedelinin Türkiye İstatistik Kurumunun belirlediği tüketici fiyat endeksi (TÜFE) aylık değişim oranları esas alınarak artırılması yoluyla belirlenecek ve belirlenen Türk parası cinsinden kira bedeli bu düzenlemede belirtilen iki yıllık sürenin sonuna kadar geçerli olacaktır.

Ek –  Türk Parası Kıymetini Koruma Hakkında 32 Sayılı Karara İlişkin Tebliğ (Tebliğ No: 2008-32/34)'de Değişiklik Yapılmasına Dair Tebliğ (No: 2018-32/51)

Bültenimizde yer alan konularla ilgili sorularınız için lütfen bizimle iletişime geçiniz. 

Saygılarımızla, ​