Özet: 13.02.2011 tarihinde kabul edilen 6111 sayılı bazı alacakların yeniden yapılandırılması Kanunu ile özellikle gençlerin ve kadınların işgücüne katılımını ve istihdamını artırmak, işsizlik riskini minimuma indirmek, mesleki ve teknik eğitimi özendirmek, kalite ve etkinliğini artırmak ve işverenleri yeni istihdamlara teşvik etmek amacıyla 4447 sayılı Kanun’a geçici 10. Madde eklenmiştir.
Açıklamlar:
İlk düzenleme ile bu Kanun yürürlüğe girdiği tarihten itibaren 31.12.2015 tarihine kadar işe alınan her bir sigortalı için geçerli olmak üzere, özel sektör işverenlerce işe alınan personeller için geçerli olmak üzere düzenleme yapılmış ve 31.12.2015 tarihinde sona ereceği belirtilmişti. Ancak 21.12.2015 tarihli ve 2015/8321 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile 31.12.2020 tarihine kadar uzatılmıştır.
Özellikle personel sayısı fazla olan işletmeler için ciddi tutarlarda işveren primi teşviki sağlayan bu Kanun, şartların tespitinin ve takibinin zor olması nedeniyle zaman zaman göz ardı edilebilmektedir. Öncelikli olarak teşvikten yararlanma şartları, işlemlerin nasıl yapılması gerektiği, nelere dikkat edilmesi gerektiği, hangi şartların uygunluğunun sistem tarafından otomatik kontrol edildiği, hangilerinin işverenler tarafından kontrol edilmesi gerektiği bültenimizin konusunu oluşturmaktadır.
Açıklamalar
Destekten Yararlanabilme Koşulları ve Temel Hükümler
Çalışanın;
- 31.12.2020 tarihine kadar özel sektör işverenlerce işe alınması ve fiilen çalıştırılması
- İşe alındıkları tarihten önceki 6 aylık dönemde, Sosyal Güvenlik Kurumuna verilen prim ve hizmet belgelerinde kayıtlı sigortalılar dışında olmaları,
- 18 yaşından büyük olmaları,
İşverenin;
- Yasal ödeme süresi geçmiş prim, idari para cezası ve bunlara ilişkin gecikme cezası ve gecikme zammı borcunun bulunmaması,
- Aylık prim ve hizmet belgelerinin yasal süresi içinde kuruma verilmesi,
- Tahakkuk eden sigorta primlerinin yasal süresi içinde ödenmesi
koşullarının birlikte gerçekleşmiş olması gerekmektedir.
Diğer Koşullar
- Destekten her bir sigortalı için, yalnızca bir defa yararlanılabilecektir. Bu bağlamda destekten yararlanılmış bir sigortalının, destekten yararlanma süresini tamamladıktan sonra veya destekten yararlanma süresi sona ermeden işsiz kalması halinde, sonradan işe girdiği işyeri işverenince destekten yararlanılması mümkün olamayacaktır.
- İlgili dönemde SGK’nın herhangi bir teşvikinden faydalanmayan işveren, diğer şartları da taşımak kaydı ile geriye yönelik 6111 teşvikinden faydalanabilecektir. Kanun ilk yasalaştığında geriye yönelik düzeltme bildirgesi vererek teşvikten faydalanmak mümkün iken, Sosyal Güvenlik Kurumu 18.03.2015 tarihinde 2015/10 sayılı yayımladığı Genelge ile, 18 Mart 2015 tarihinden itibaren geriye dönük olarak daha önce yararlanılan bir teşvik türünden vazgeçerek, 6111 Sayılı İlave İstihdam teşvikinden faydalanmanın önünü kapatmıştır.
- Teşvikten faydalanılacak sigortalıların, işe alındıları dönemde, ortalama sigortalı sayısının üzerine ilave olarak işe alınmaları gerekmektedir. Ortalama sigortalı sayısı, sigortalının işe başladığı işyerinde işe giriş tarihinden önceki altı ayda kuruma bildirilmiş olan toplam sigortalı sayısının, aynı dönem aralığında kuruma bildirim yapılmış ay sayısına bölünmesi suretiyle bulunacaktır. Sigortalıların, ortalama sigortalı sayısına ilave olarak çalıştırılıp çalıştırılmadığının tespiti sırasında, ortalama sigortalı sayısının küsuratlı çıkması halinde, yarıma kadar kesirler dikkate alınmayacak, yarım ve üzerinde olan kesirler ise tama iblağ edilecektir.
Örnek;
İşe alınacak personelin 20.01.2016 tarihinde girişinin yapıldığını ve bahse konu iş yerinin son 6 aylık döneminde,
2011/Aralık ayında: 6
2011/Kasım ayında: 3
2010/Ekim ayında: 3
2010/Eylül ayında: 5
2010/Ağustos ayında: 5
2010/Temmuz ayında: 6 sigortalı çalıştırılmış olduğu varsayıldığında,
Baz alınan aylardaki toplam sigortalı sayısı: 6 + 3 + 3 + 5 + 5 + 6 = 28
Ortalama sigortalı sayısı: 28 / 6 = 4,6 = 5 olacaktır.
Bu durumda, bahse konu sigortalıdan dolayı 4447 sayılı Kanun’un geçici 10 uncu maddesinde öngörülen destekten 6 ve üzerinde sigortalının çalıştırıldığı aylarda yararlanılabilecektir.
Ortalama Kişi Sayısı Hesaplanırken Dikkate alınacak Hususlar
- İşçi çalıştırılmamış aylar hesaplamaya dâhil edilmez,
- Yeni tescil iş yerlerinde ortalama sigortalı sayısı sıfır olarak dikkate alınacak ve ilgili ayda işe girişleri yapılan ve diğer şartları sağlayan tüm personeller için teşvikten yararlanılabilecektir,
- Ortalama sigortalı sayısına bütün sigortalı personeller dâhildir. (SGDP’li, Ücretli İzinli, Ücretsiz İzinli, Eksik Günü bulunan)
- Aynı ay içerisinde işten çıkışı ve işe girişi yapılan personel tek olarak dikkate alınacaktır,
- İşe alınan kişinin ortalaması işe girişinin yapıldığı dönemde hesaplanacak ve teşvik süresince o ortalamanın üzerinde kişi sayısı olursa teşvikten faydalanabilecek, toplam kişi sayısının ortalamanın altına düştüğü aylarda teşvikten faydalanılmayacak,
- Teşvikten faydalanabilecek kişi sayısı birden fazla, ancak ortalamanın üzerinde teşvikten faydalanabilecek kişi sayısı daha az ise hangi kişilerin teşvikten faydalanacağını işveren seçmekte özgürdür,
- İşe girdiği dönem itibari ile diğer tüm şartları sağlayan ancak ortalamanın altında olduğu için teşvikten faydalanamayan kişi, toplam personel sayısı ortalamanın üzerine çıktığı ay itibari ile teşvikten faydalanabilir.
Aşağıdaki sigortalılar 6111 sayılı Kanun kapsamında teşvik indiriminden faydalanamaz:
- Emekli olduktan sonra Sosyal Güvenlik Destekleme Primine tabi çalışanlar,
- Yurt dışında çalıştırılan sigortalılar,
- Uzun vadeli sigorta kollarına tabi olmayan sigortalılar
Destekten Yararlanma Süreleri;
A) 18 yaşından büyük ve 29 yaşından küçük erkekler ile 18 yaşından büyük kadınlardan;
- Mesleki yeterlilik belgesi sahibi olup belgede belirtilen meslek ya da alanlarda işe alınan ve/veya çalıştırılan, ancak Türkiye İş Kurumuna kayıtlı işsiz olmayanlardan dolayı kırk sekiz ay süreyle,
- Mesleki yeterlilik belgesi sahibi olup belgede belirtilen meslek ya da alanlarda işe alınan ve/veya çalıştırılan ve ayrıca Türkiye İş Kurumuna kayıtlı işsiz olanlardan dolayı elli dört ay süreyle,
- Mesleki ve teknik eğitim veren orta veya yükseköğretimi ya da Türkiye İş Kurumunca düzenlenen işgücü yetiştirme kursunu bitirip, belgede belirtilen meslek ya da alanlarda işe alınan ve/veya çalıştırılan, ancak Türkiye İş Kurumuna kayıtlı işsiz olmayanlardan dolayı otuz altı ay süreyle,
- Mesleki ve teknik eğitim veren orta veya yükseköğretimi ya da Türkiye İş Kurumunca düzenlenen işgücü yetiştirme kursunu bitirip mesleği ile ilgili alanda çalıştırılan ve Türkiye İş Kurumuna kayıtlı işsiz olanlardan dolayı kırk iki ay süreyle,
- Mesleki yeterlilik belgesi sahibi olmayan, mesleki ve teknik eğitim veren orta veya yükseköğretimi ya da Türkiye İş Kurumunca düzenlenen işgücü yetiştirme kursunu bitirmeyen ve Türkiye İş Kurumuna kayıtlı işsiz de olmayanlardan dolayı yirmi dört ay süreyle,
- Mesleki yeterlilik belgesi sahibi olmayan, mesleki ve teknik eğitim veren orta veya yükseköğretimi ya da Türkiye İş Kurumunca düzenlenen işgücü yetiştirme kursunu bitirmeyen, ancak Türkiye İş Kurumuna kayıtlı işsiz olanlardan dolayı otuz ay süreyle yararlanılabilecektir.
B) 29 yaşından büyük erkek sigortalılar yönünden;
- Mesleki yeterlik belgesi sahibi veya mesleki ve teknik eğitim veren orta veya yükseköğretimi ya da Türkiye İş Kurumunca düzenlenen işgücü yetiştirme kursunu bitiren ve belgede belirtilen meslek ya da alanlarda işe alınan ve/veya çalıştırılan, ancak Türkiye İş Kurumuna kayıtlı işsiz olmayanlardan dolayı yirmi dört ay süreyle,
- Mesleki yeterlik belgesi sahibi veya mesleki ve teknik eğitim veren orta veya yükseköğretimi ya da Türkiye İş Kurumunca düzenlenen işgücü yetiştirme kursunu bitiren, mesleği ile ilgili alanda çalıştırılan ve Türkiye İş Kurumuna kayıtlı işsiz olanlardan dolayı otuz ay süreyle,
C) İşe alındığı tarih itibariyle mesleki yeterlik belgesi sahibi olmayan, mesleki ve teknik eğitim veren orta veya yükseköğretimi bitirmemiş olan ancak bu şekilde işe alındıktan sonra çalışmakta iken mesleki yeterlik belgesi alan veya mesleki ve teknik eğitim veren orta veya yükseköğretimi bitiren sigortalılardan dolayı on iki ay süreyle yararlanılabilecektir.
D) 18 yaşından büyüklerden bu fıkranın (A), (B) ve (C) bentlerine girmeyenlerin Türkiye İş Kurumuna kayıtlı işsizler arasından işe alınmaları halinde altı ay süreyle teşvikten yararlanılabilecektir.
e-Bildirge sistemi şartların büyük bir çoğunluğunu otomatik olarak kontrol etmekte ve kişinin teşvikten yararlanıp yararlanamayacağını, ne kadar süre ile yararlanacağını göstermektedir. İşverenlerin kontrol etmesi gereken alanlar ise, kişinin eğitim durumuna uygun olan seçeneğin seçilmesi ve ortalama personel sayısına ilave personel olarak işe alınıp alınmadığının kontrolüdür.
*Mesleki yeterlilik belgesi; Meslekli Yeterlilik Kurumu tarafından yetkilendirilmiş kuruluşlarca, mesleğin öngördüğü mesleki eğitimi almış ve ardından yapılan sınavlarda başarılı olmuş kişilere verilen belgedir.
Destek Miktarları;
Yukarıda belirtilen koşullar ve süreler dahilinde, sigortalıların prime esas kazançları üzerinden hesaplanan sigorta primlerinin, işveren hisselerine ait tutarın tamamı, işe alındıkları tarihten itibaren İşsizlik Sigortası Fonundan karşılanacak olup teşvik yüzdeleri aşağıdaki gibidir;
- 5510 Sayılı Kanundan doğan indirimden faydalanan işverenler için % 15,5
- 5510 Sayılı Kanundan doğan indirimden faydalanmayan işverenler için % 20,5 olarak dikkate alınacaktır.
e-Bildirge Sisteminde Yapılacak İşlemler;
Bu bölümde kontrollerin e-bildirge sisteminden nasıl yapılacağı ve teşvik şartlarının sağlanması halinde nasıl ilerleneceği görsellerle belirtilmiştir.
Öncelikli olarak e-bildirge ekranına giriş yaptıktan sonra “4447/Geç.10.md. Sigortalı Giriş” linkine tıklanmalıdır.
Açılacak uygulamanın ana ekranı aşağıdaki gibidir, işveren bilgileri ve sigortalı bilgileri olmak üzere 2 ana bölümden oluşmaktadır. Açılan bu ekranda önce “incele” butonu tıklanır.
“İncele” butonu tıklandığındaaşağıdaki ekran gelecektir. Burada da “kişi işe yeni başlayan bir sigortalıdır” butonu tıklanır.
Sonrasında aşağıdaki seçenekler aktif hale gelecektir. Burada kişinin hangi şartları sağladığına göre seçim işveren tarafından yapılacaktır. Seçim yaparken çok dikkatli olunmalıdır; çünkü işe alınan kişinin seçilen kriteri sağlamadığı ve teşvikten yersiz yararlandırıldığı tespit edilirse, İşsizlik Sigortası Fonu’ndan karşılanan prim tutarları gecikme cezası ve gecikme zammı ile birlikte kurum tarafından tahsil edilecektir. Ayrıca ilgili dönemde 5510 sayılı Kanun’un 81. maddesinin birinci fıkrasında öngörülen beş puanlık işveren teşvikinden de yararlanamayacaktır.
Açılan ekranda her bir seçenek ile ilgili açıklamalar aşağıdaki gibidir;
1. Eğitim belgesi yoktur/Uyuşmamaktadır
Eğitim belgesi yoktur/Uyuşmamaktadır butonu tıklandığında; kişinin teşvik süresini, hangi dönemlerde faydalanabileceğini ve İş-Kur kaydının olup olmadığı bilgilerini ekrana getirmektedir;
“Onayla” butonu tıklandığında ilgili kişinin sisteme kaydı gerçekleştirilmiş olacak ve aşağıdaki ekran bilgisi gösterilecektir;
2. İş-Kur Kursları
Sigortalının Türkiye İş Kurumu’ndan almış olduğu bir kurs mevcut ise bu buton tıklandığında İş-Kur’dan ilgili kişiye ait kurs bilgileri otomatik olarak sorgulanacaktır. Sorgulama sonucunda, alınan kurs bilgisine ait meslek kodu, işe giriş bildirgesindeki meslek kodu ile uyuştuğu takdirde teşvik süresine ilave 6 ay eklenecektir. Kişiye ait herhangi bir kurs bilgisi mevcut değilse aşağıdaki gibi bir ekran görüntüsü görülecektir.
3. Kalfalık-Ustalık/Orta Öğretim/Yüksek Öğretim
Kişinin kalfalık-ustalık eğitim belgesi mevcut veya orta öğretim/ yükseköğretim mezunu ise bu buton tıklanır. Açılan aşağıdaki ekrandan kişiye uygun seçenek seçilip ilgili alanlar doldurulduktan sonra kaydet butonuna basılır;
4. Mesleki Yeterlilik Belgesi
Bu buton tıklandığında sigortalının sahip olduğu mesleki yeterlilik belgesine ait bilgilerin girileceği ekran görüntülenecektir, ilgili alanlar doldurulduktan sonra kaydet butonuna basılır;
Yukarıdaki işlemler tamamlandıktan sonra kişinin 6111 kaydı yapılmış olacaktır.
Kişiyi teşvikten faydalandırabilmek için son olarak ortalama kişi sayısının üzerinde olup olmadığı kontrol edilir. İşlemlerin ilk aşamasında karşımıza gelen aşağıdaki ekrandan “görüntüle” seçeneği seçilerek kişinin ortalamanın üzerinde olup olmadığı kontrol edilir;
“Görüntüle” butonu tıklandığında aşağıdaki gibi bir ekran görüntüsü gelecek olup, kişinin işe girişinin yapıldığı dönemden önceki döneme ait e-bildirge onaylanmış ise, teşvik süresi ve işe girişinin yapıldığı dönemde işyerindeki ortalama personel sayısı sistem tarafından hesaplanacaktır. Ancak ilgili döneme ait e-bildirge henüz verilmediğinde, kişinin ortalamanın altında/üstünde olduğu sistem tarafından hesaplanamamakta olup, işveren tarafından tespit edilmesi gerekmektedir.
Basit bir örnekle ifade etmek gerekirse, aşağıda görülen “ortalama sigortalı sayısı”nın 10 olduğunu varsayalım, eğer işe girişi yapılan kişi 11. kişi ise ve şirkette 6111 sayılı kanundan faydalanan herhangi bir personel bulunmuyorsa kişi diğer şartları da sağlamak koşulu ile teşvikten faydalanabilecektir.
Teşvik süresi boyunca toplam personel sayısı her ay kontrol edilmeli ve sayı 11’in altına düştüğü aylarda teşvikten faydalandırılmamalıdır. Yukarıdaki şartların sağlanması neticesinde işverenler aylık prim ve hizmet belgelerini 6111 sayılı Kanun numarasını seçerek gönderebileceklerdir.
Eğer işe alınan kişi daha önceki işyerinde teşvikten faydalanmış ise sistem aşağıdaki gibi uyarı vermekte ve incele seçeneği pasif durumda bulunmaktadır;
Burada “görüntüle” butonuna tıklandığında kişinin daha önceki iş yerinde hangi dönemlerde ve kaç ay süre ile teşvikten faydalandığını, ayrıca ilgili dönemde işyerindeki ortalama sigortalı sayısı görülebilecektir.
Dikkat Edilmesi Gereken Diğer Hususlar
- Yapılan işlemlerin herhangi bir aşamasında yapılanları iptal etmek için “İşlemi Sıfırla” seçeneği kullanılır.
- Yukarıdaki işlemler tamamlandığında eğer kişi ortalama personel sayısının üzerine ilave bir personel olarak işe alınıyorsa ve diğer şartları da sağlıyorsa teşvikten yararlanmaya başlayacaktır. Eğer diğer şartları taşıyıp ortalamanın altında kalıyor ise, ortalama personel sayısının üzerine çıktığı aylarda teşvikten faydalanmaya hak kazanacaktır.
- İşverenlerce, e-bildirge kanalıyla yapılacak olan müracaatlar sırasında, yeni işe alınan sigortalılardan Türkiye İş Kurumu’nca düzenlenen işgücü yetiştirme kursunu bitirmiş olanların bilgilerinin doğruluğu sistem tarafından kontrol edilecektir. Dolayısıyla başvuru formunun onaylanması halinde, bu nitelikteki sigortalılar için Sosyal Güvenlik İl Müdürlüklerine/Sosyal Güvenlik Merkezlerine herhangi bir belge ibraz edilmesine gerek bulunmamaktadır. Aynı şekilde eğitim durumu yoktur/uyuşmamaktadır seçeneği seçildi ise herhangi bir belge ibraz etmeye gerek bulunmamaktadır. Öte yandan, işverenlerce e-bildirge kanalıyla yapılacak olan müracaatlarda kapsama giren sigortalıların mesleki yeterlilik belgesi almış veya mesleki ve teknik eğitim veren orta veya yükseköğretim okulunu bitirmiş oldukları yönünde beyanda bulunmaları halinde, ilgili belgelerin e-bildirge kanalıyla yapılan başvurunun onaylandığı tarihten itibaren 30 gün içinde işyerinin bağlı bulunduğu Sosyal Güvenlik İl Müdürlüğüne/ Merkezine elden ibraz edilmesi veya posta kanalıyla gönderilmesi gerekmektedir. Elden yapılacak olan başvurular sırasında, mesleki yeterlilik belgesinin veya diplomanın/mezuniyet belgesinin noter tasdikli olan sureti veya aslı ve bir fotokopisi müracaata ilişkin dilekçe ile birlikte ilgili Sosyal Güvenlik il Müdürlüğüne/Sosyal Güvenlik Merkezine ibraz edilecektir. Belgelerin aslı ve bir fotokopisi ile yapılacak olan müracaatlara istinaden, Sigorta Primleri Servis personeli tarafından mesleki yeterlilik belgesinin veya diplomanın/ mezuniyet belgesinin aslı görüldükten sonra fotokopinin üzerine “Aslı Görülmüştür” kaşesi basılıp imzalandıktan sonra belgenin/diplomanın aslı ilgililere verilecektir. Dilekçenin ekine eğitim belgesi ve işe giriş bildirgesi ile birlikte işlem sonunda sistem tarafından oluşturulacak olan aşağıdaki başvuru formunun da eklenmesi gerekmektedir;
Teşvikten faydalanıldığı dönemde ilgili kişilerin aylık e-bildirgeleri, aşağıdaki Aylık Prim ve Hizmet Belgesi ekranından 6111 no.lu Kanun seçilerek verilir.
Bu işlemin ardından elde edilen indirim tutarı, SGK tahakkuk fişi üzerinde görülebilecektir.
Bültenimizde yer alan konularla ilgili sorularınız için lütfen bizimle temasa geçiniz.
Saygılarımızla,