Mahkeme Kararları Sonrası Yemek Kartlarında Gelinen Durum

               İşverenler tarafından çalışanların hak edilen ücretlerine ilave olarak, sosyal yardım amacıyla bir takım yan haklar sağlanmaktadır. Bunlar arasında en temel ve öteden beri uygulanageleni hiç şüphesiz yemek yardımıdır.

               Geride bıraktığımız üç yıllık dönemde, özellikle yemek kartı vermek suretiyle sağlanan yemek yardımlarında SGK tarafından bazı önemli değişikliklere gidilmiştir. Örneğin, Aralık 2022 öncesi ayni yardım olarak kabul edilen ve tamamı sigorta priminden istisna edilen yemek kartları, 02.12.2022 tarih 2022/22 sayılı genelge ile günlük istisna tutarına tabi olacak şekilde değerlendirildi. Söz konusu düzenlemeler[1], Danıştay Onuncu Dairesinin 08/05/2024 tarih ve E:2023/170, K:2024/1853 sayılı kararıyla iptal edilmesini müteakip, SGK tarafından 02.12.2024 tarihli Sosyal Sigorta İşlemleri Yönetmeliği’nde değişiklik yapılmıştır. Buna istinaden SGK tarafından yeni genelge (Yemek Bedeli Hakkında 31.12.2024 tarih, 2024/17 sayılı genelge) hazırlanmış ve 2025 yılı itibariyle uygulamaya konulmuştur. Genelgeye göre; 1 Ocak 2025 tarihinden itibaren günlük yemek bedeli istisna tutarı 158 TL olarak belirlenmiştir. İşverenlerce sigortalılara yemek bedeli adı altında nakden yapılan ödemelerin günlük 158 TL’lik tutarı prime esas kazanca dahil edilmeyecek, üzeri dahil edilecektir. Yemek kartının sadece yemek hizmeti alınması amacıyla sınırlandırılarak personele verilmesi halinde, söz konusu ödemeler herhangi bir tutar sınırlaması olmaksızın prime esas kazançtan istisna tutulabilecektir. Ancak yemek kartı ile alış veriş de yapılabiliyor ise günlük 158 TL istisna edilecek; ancak 158 TL üzeri prime tabi tutulacaktır.

Bu uygulamalar devam ederken Danıştay Onuncu Dairesinin 08/05/2024 tarih ve E:2023/170, K:2024/1853 sayılı kararını taraflar temyiz etmiş ve Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulu E. 2024/2809, K. 2025/539, 06/03/2025 tarihli kararıyla Danıştay Onuncu Dairesini haklı bulmuş ve kararı onamıştır.

Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulu onama gerekçelerini şu şekilde sıralayabiliriz:

-        5510 sayılı Kanun’un 80. maddesinin 1. fıkrasının (b) bendinde, işyeri ve müştemilatında veya dışında yapılması ayrımı gözetilmeksizin, yemek yardımı sadece "ayni ya da nakdi yapılmasına” göre prime esas kazanca tabi tutulması açısından farklı sonuçlara tabi tutmasına rağmen Kurum normlar hiyerarşisine aykırı şekilde yönetmelikle “işyeri ve müştemilatında veya dışında yapılması ayrımına” giderek yemek yardımını prime tabi tutmaya çalışmaktadır.

-        Yemek yardımının işverence sağlanan ayni yardım olduğu, işverenin anlaştığı üçüncü kişiler tarafından yemek yardımının sağlanması bu yardımın aynî yardım niteliğini değiştirmediği vurgulanmaktadır.

-        Yemek yardımında asıl amacın; işçinin beslenme ihtiyacını gidermek olduğu, doğrudan yemek verilebileceği gibi bu yardımın yemek kartı ile de sağlanabileceği vurgulanmaktadır. Yemek kartında bulunan bakiyenin nakit olarak çekilemeyeceği ve nakit gibi her mecrada (yemek ve besin maddesi satışı yapan üye işyerleri dışındaki işletmelerde) kullanılamayacağı tartışmasız olduğundan, bu nitelikleri haiz yemek kartı ile yapılan yardımın, aynî yemek yardımı olduğu sonucuna ulaşılmaktadır.

Lokanta, restoran, kafe vb. işletmelerden doğrudan yemek hizmeti alımında ya da marketlerden besin/ gıda maddeleri alımında yemek kartlarının kullanılması, anılan yardımın ayni niteliğini değiştirmeyeceği, ayni yardımların sigorta priminden istisna edilmesi gerektiği sonucuna gidilmektedir.

               Yemek kartlarında asıl amacın; yemek- beslenme ihtiyacını gidermek olması gerektiğinden, yemek dışında (nakit yerine geçebilecek) kullanılmamasına dikkat edilmesi uygun olacaktır.

               Bahse konu Danıştay kararları, Sosyal Sigorta İşlemleri Yönetmeliği’nin 97 nci maddesinin 7 nci fıkrasının (a) bendi ve bu Yönetmeliğe dayanılarak Sosyal Güvenlik Kurumu Sigorta Primleri Genel Müdürlüğü tarafından yayımlanan 02/12/2022 tarih, 2022/22 sayılı, "Yemek Bedeli" konulu Genelge’nin 2.1.2 ve 2.1.4. maddelerinin iptallerine yönelik olduğu açıktır.

               Danıştay Onuncu Dairesinin 08/05/2024 tarihli kararından sonra SGK, 31.12.2024 tarih, 2024/17 sayılı genelgesini uygulamaya başladığı için hali hazırda bu genelge hükümlerine uyulması tavsiye edilmektedir.

               SGK’nın bu alanda yapacağı düzenlemeleri hep birlikte takip etmeye ve sizleri bilgilendirmeye devam edeceğiz. 

               Bilgilerinize sunulur.