ENFLASYON FARK HESAPLARININ BAŞKA HESABA NAKLİ

Enflasyon düzeltmesine dair yapılan bazı düzenlemeler, uygulamada tam anlaşılamamakta, bu nedenle de özellikle vergi denetimlerinde ciddi sorunlar yaşanmaktadır. Özellikle yasa koyucunun yaptığı düzenlemedeki amacı bazı maddelerde net olarak anlaşılamamakta, konunun tarafları çok farklı çıkarımlarda bulunabilmektedirler. Bu konudaki en ciddi sorunlardan birisi de “pasif kalemlere ait enflasyon fark hesaplarının başka hesaplara nakli” ile neyin kast edildiği noktasında yaşanmaktadır.

Bu konudaki 213 sayılı Vergi Usul Kanununun Mükerrer 298 inci maddesinin (A/5) fıkrasında,"...

….

Pasif kalemlere ait enflasyon fark hesapları, herhangi bir suretle başka bir hesaba nakledildiği veya işletmeden çekildiği takdirde, bu işlemlerin yapıldığı dönemlerin kazancı ile ilişkilendirilmeksizin, bu dönemde vergiye tâbi tutulur.  Ancak öz sermaye kalemlerine ait enflasyon farkları düzeltme sonucu oluşan geçmiş yıl zararlarına mahsup edilebilir veya kurumlar vergisi mükelleflerince sermayeye ilave edilebilir; bu işlemler kâr dağıtımı sayılmaz.” Hükmü ile yasa koyucu pasif kalemlere ait enflasyon fark hesaplarından başka hesaplara transfer yapılmasını sınırlandırmış bulunmaktadır.

Bu kapsamda, 555 Sıra No.lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliğinin12 nci maddesinde, de aşağıdaki şekilde açıklamalar yapılmıştır 

" ...

(2) 213 sayılı Kanunun mükerrer 298 inci maddesinin (A) fıkrasının (7) numaralı bendine göre;

...

ç) Bu işlemlerden doğan pasif kalemlere ait enflasyon fark hesapları, herhangi bir suretle başka bir hesaba nakledildiği veya işletmeden çekildiği takdirde, bu işlemlerin yapıldığı dönemlerin kazancı ile ilişkilendirilmeksizin, bu dönemde vergiye tâbi tutulur. Ancak öz sermaye kalemlerine ait enflasyon farkları düzeltme sonucu oluşan geçmiş yıl zararlarına mahsup edilebilir veya kurumlar vergisi mükelleflerince sermayeye ilave edilebilir; bu işlemler kâr dağıtımı sayılmaz."

Yukarıda yer verilen düzenlemeler kapsamında, bir mükellef 2023 yılında, enflasyon düzeltmesine dair tutarları içermemesine rağmen, 570 nolu hesaba aldığı değerleme farklarını, 2024 yılında 542 nolu Olağanüstü Yedek hesaplara alması gerekçesiyle incelemeye alınmış ve ciddi vergi ve cezaya muhatap olunmuştur. Vergi Müfettişlerinin bu noktada çok açık olmamakla birlikte, 2023 yılında gelir tablosuna intikal etmese de, enflasyon düzeltmesinin uygulandığını ve 570 nolu hesabın bir şekilde enflasyon düzeltmesinden etkilendiğini iddia ettikleri anlaşılmaktadır. Bu nedenle de 570 nolu hesaptan 542 nolu hesaba yapılan transferin, Kanunda yer alan “Pasif kalemlere ait enflasyon fark hesapları, herhangi bir suretle başka bir hesaba nakledildiği veya işletmeden çekildiği takdirde, bu işlemlerin yapıldığı dönemlerin kazancı ile ilişkilendirilmeksizin, bu dönemde vergiye tâbi tutulur” hükmüne istinaden kurumlar vergisine tabi olması gerektiği iddia edilmektedir.

Kanunun gerekçesinde neden böyle bir düzenlemeye gidildiği net olarak belirtilmemiştir. Ancak İdarenin enflasyon düzeltme farklarını içerse dahi 570 nolu hesabın bir başka özkaynak hesabına transferini cezalandırmak niyetinde olmadığına eminiz. Ayrıca bize göre, Kanunda vergiye tabi tutulması gerektiğinden bahsedilen işlem, sadece pasif kalemlere ait fark hesabıdır. Bir başka ifadeyle bu düzenleme 570, 580 veya 590 gibi kar zarar hesaplarının transferini kapsamamaktadır. Zira, bu hesaplar enflasyon düzeltmesine tabi olan parasal olmayan aktif ve pasif kalemlere ilişkin enflasyon fark hesaplarının bakiyesidir. İdarenin bu düzenleme ile enflasyon düzeltmesinden doğan farkların işletmelerden çekilmesini istemediğini ve bu nedenle de bahse konu maddeyi getirdiğini tahmin ediyoruz. Hal böyle iken, özellikle bir başka özkaynak hesabına yapılan transferlerde, işletmeden bir kaynak çekilmemişse de, hesaplar arası transferlerin kurumlar vergisine de tabi olmaması gerektiğini düşünmekteyiz. 

Bu noktada sadece neden pasif kalemlere ait fark hesaplarının başka hesaba transferine sınırlama geldiği de bir başka bilinmezliktir. Yine tersinden bakıldığında da, Aktif kalemlere ait fark hesaplarının başka hesaplara transferine herhangi bir sınırlama getirilmediği ve vergileme de öngörülmediği anlaşılmaktadır.

Gelinen noktada mükelleflerin enflasyon düzeltmesinde ağır vergi ve cezayla muhatap olmaması için, son derece dikkatli olmalarını, özellikle hesap transferlerinde müşavirleri ile değerlendirme yapmadan adım atmamalarını önemle tavsiye ederiz. Ayrıca, bugün itibariyle yıl sonuna ertelenen enflasyon düzeltmesinin en azından vergisel sonuç doğuran kısmının tamamen kaldırılması da temel temennimizdir.