21.02.2020 Cuma günü 31046 (mükerrer) sayılı Resmi Gazete ile Yetkilendirilmiş Yükümlü Statüsü (YYS) mevzuatının temeli olan Gümrük İşlemlerinin Kolaylaştırılması Yönetmeliği’nde değişiklik yapan Yönetmelik yayımlandı. Genel olarak öne çıkan başlıkları aşağıdaki şekilde sizler için derledik:

• YYS sahibi şirketlerin kendi içinde ihracat odaklı bir ayrıştırma ile YYS-I ve YYS-II olmak üzere yeni YYS statülerinin geliştirildiğini görüyoruz. Ek koşullar ile elde edilebilen YYS-I ve YYS-II statü sahipleri, bu statüye sahip olmayanlara göre daha az belge kontrolü, daha az muayeneye tabi tutulabilme gibi avantajları ile öne çıkıyor. YYS-I statüsüne sahip şirketler ithalatta yerinde gümrükleme izni talep edebilecekler.
  
  
• İthalatta yerinde gümrükleme izni YYS-I statüsüne sahip olan şirketlere verileceğinden bu izni almak için talep edilen belgeler sadeleştirilmiş, prosedürel olarak gerekli evraklarda azalma sağlanmıştır (kapasite raporu, ekspertiz raporu gibi). Bu belgeler, YYS-I statüsü için aranan belgelerin düzenlendiği maddeye taşınmıştır.
  
  
• Yeni tesis eklenmesi/tesislerin fiziki yapısında değişiklik yapılması kapsamında uygulanacak inceleme usulleri netleştirilmiştir. Söz konusu incelemede “Soru Formu” ve “Yerinde İnceleme ve Değerlendirme Formu” yerine kullanılacak daha basit formlar (Ek-24’te yer alan Tesis Bildirimi ve Tesis Yeterlilik Tespit Formu) oluşturulmuştur. Genel Müdürlükçe yapılan inceleme kaldırılmıştır. İncelenecek tesisisin bulunduğu yere en yakın gümrük müdürlüğünün farklı bir Bölge Müdürlüğüne bağlı olması durumunda uygulanacak usuller düzenlenmiştir.
  
  
• Sınır kapılarından öncelikli geçiş hakkı sadece izinli gönderici yetkisine sahip olanlar ile sınırlandırılmıştır.
  
  
• İhracatta yerinde gümrükleme iznine sahip YYS’li şirketler için ‘sınırlı’ bir izinli gönderici yetkisi getirilmiştir. Belli koşullar dahilinde başka bir talebe gerek kalmaksızın, ihracat edecekleri eşyayı transit rejimi kapsamında gümrük idaresine sunmaksızın kendilerine ait yerinde gümrükleme tesisinden sınır gümrük idaresine veya Türkiye gümrük bölgesi dışındaki varış noktasına sevk edebilecektir. 
  
  
• İhracatta yerinde gümrükleme izni kapsamında, belirli koşulları sağlamak kaydıyla izin sahibinin eşyasının herhangi bir taşımacı aracılığıyla taşınabilmesi yönünde düzenleme yapılmıştır.
  
  
• İthalatta yerinde gümrükleme iznine sahip YYS’li firmalar belli koşulları sağlamaları halinde ithal eşyasını gümrük idaresine sunmaksızın kendi tesislerinde gümrük işlemlerini gerçekleştirme hakkına kavuşacaktır. Bu anlamda diğer fiziki koşullar dışında firmanın YYS-I statüsünün bulunmasının zorunlu olduğunu hatırlatalım. 
  
  
• İthalatta yerinde gümrükleme iznine sahip YYS firmaları, ayrı bir talebe gerek kalmaksızın ve belli koşullar dahilinde, transit rejimine tabi eşyayı varış gümrük idaresine sunmaksızın kendi tesislerinde teslim almak ve transit rejimini sonlandırabilecektir. Kısaca ithalatta yerinde gümrükleme iznine sahip YYS’li firmalar sadece kendi eşyası ile sınırlı olmak üzere sınırlı bir ‘izinli alıcı’ yetkisini de kazanacaklardır.
  
  
• Yeni düzenlemede en çok dikkat çeken hususlardan biri ise soru formunun güncellenme periyodunun uzatılmasıdır.  Sertifika sahibince her 3 yılda bir revize edilmesi beklenen soru formunun, revizyon süresinin 5 yıla çıkartıldığını görüyoruz. 
  
  
• Bilindiği üzere sertifika sahiplerince her 12 aylık dönem sonunda sertifika kapsamında gerçekleştirilen gümrük işlemlerinin usulüne uygun yapılıp yapılmadığı incelenerek Faaliyet Raporu düzenlenmekte ve Bölge Müdürlüğüne ibraz edilmekte idi. Yeni düzenlemede en önemli değişikliklerden biri de Faaliyet Raporlarına ilişkin kuralların neredeyse tamamen değişmiş olmasıdır. Örneklem sayısı azaltılmış, incelenecek beyanname sayısı %20’den %5’e indirilmiş olmakla beraber yapılacak incelemenin niceliğinin değil niteliğinin ön planda tutulduğu bir anlayışla düzenlendiğini görüyoruz. Düzenlenen faaliyet raporları gümrük idaresince ibrazı istenildiğinde sunulmak üzere firma bünyesinde saklanacağı belirlenmiş, başka bir deyişle Bölge Müdürlüğüne ibraz zorunluluğu ortadan kaldırılmıştır.
  
  

Özetle, Yetkilendirilmiş Yükümlü Statüsünün temelini oluşturan mevzuatta yapılan bu değişiklik, değişiklikten ziyade mevzuatı baştan düzenleme olarak yorumlanabilir. Bu kapsamda YYS sahibi firmaların herhangi bir aksiyon almadan önce yeni koşulları analiz etmelerinde ve bu alanda uzmanlaşmış bir ekip ile değerlendirmelerinde fayda görmekteyiz.

 Yazarlar: Zahide Demir (Direktör, Gümrük ve Dış Ticaret Hizmetleri) & Özlem Yorulmaz (Kıdemli Müdür, Gümrük ve Dış Ticaret Hizmetleri)

Yeni YYS değişikliklerinde öne çıkan başlıkları aşağıdaki infografikte bulabilirsiniz.